We staan er niet bij stil, maar hittegolven behoren tot de gevaarlijkste natuurrampen van deze eeuw. Sweco kaart dit aan en formuleert duurzame ontwerpoplossingen voor onze steden en gemeenten in haar recent Urban Insight-rapport ‘Building resilience: being young and getting old in a hotter Europe’.
Er sterven in Europa jaarlijks meer dan dubbel zoveel mensen door hitte als door alle andere natuurrampen (overstromingen, vervuiling, bosbranden, aardbevingen, tsunami’s en vulkaanuitbarstingen,…) samen[1]. Door de klimaatverandering zullen dit soort extreme weersomstandigheden zich echter vaker aandienen. We dienen dit nu te counteren door massaal preventief te werk gaan en enkele slimme ingrepen te gaan toepassen!
Natuurrampen zoals overstromingen, bosbranden of vulkaanuitbarstingen brengen immense (visuele) schade toe aan onze leefomgeving. Het gevaar bij een hittegolf schuilt echter in een andere hoek, namelijk de onzichtbaarheid ervan. Hittegolven zijn echter wel voelbaar en dit gevoel verschilt sterk van mens tot mens. Gedetailleerde hittekaarten geven niet alleen de problematiek concreet weer, maar tonen ook de effectiviteit van ruimtelijke interventies aan. Dit kan gaan van de aanleg van groene (parken of bomen in het straatbeeld) en blauwe (wadi’s) structuren tot bepaalde materiaal- en kleurkeuzes. Deze aanpassingen beperken zich niet alleen tot de schaal van een wijk of stad, maar zijn ook van belang op het schaalniveau van een gebouw. Denk maar aan het gebruik van goed isolerend materiaal, groendaken en -gevels, oriëntatie van het gebouw, … Met deze interventies kunnen we relatief gemakkelijk inspelen op hittegolven en de leefbaarheid in onze steden en gemeenten verbeteren.
Zoals het Urban Insight-rapport aantoont, treft hitte voornamelijk ouderen, jongeren en socio-economisch kwetsbare groepen. Dit zijn doelgroepen wiens stemmen minder gehoord worden, en daarom minder invloed hebben in het vormgeven van hun leefomgeving. Het is dus noodzakelijk om actief ruimte te creëren voor deze stemmen in het ontwerpproces. Goed uitgewerkte participatietrajecten kunnen hierin een cruciale en faciliterende rol spelen. Het is niet alleen belangrijk om de bevolking, met aandacht voor bepaalde doelgroepen, vroeg in het proces van een project te betrekken, maar ook gedurende heel het traject voldoende terug te koppelen met deze stakeholders. Alleen op die manier komen we tot een ontwerp waar iedereen zich goed bij voelt.
Vaak worden beslissingen genomen aan de hand van kosten-batenanalyses. Dit wordt complexer wanneer de kostprijs van gezondheid en zelfs een mensenleven in beeld komt. Als we ook rekening houden met de daling van productiviteit van twee procent bij elke graad boven 25 °C in de werkomgeving, gaat het over bedragen van miljarden euro’s[2]!
We bouwen voortdurend aan onze leefomgeving. Het is maar een kleine stap om gerichte hittemaatregelen te implementeren in ruimtelijke projecten. Door in te zetten op vergroening, water, schaduw, ontharding, toegang tot drinkwater en natuurlijke verluchting in onze bebouwde omgeving, dragen we actief bij aan onze volksgezondheid. We weten dus wat de remedie is: laat ons nu levens redden, we hebben geen excuus!