Nieuwe geluidsschermen in Aalter combineren functionaliteit en esthetiek

Het toenemende verkeer op de E40 en de N44 in Aalter veroorzaakt geluidsoverlast in de dorpskern en omliggende woonwijken van deze gemeente. Om er de leefbaarheid te optimaliseren, werkte Witteveen+Bos, in samenwerking met ontwerpbureau CLUSTER en in opdracht van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), een studie uit waarbij in twee fasen geluidsschermen geïnstalleerd worden over een lengte van 9,5 km. Het resultaat is een mooie combinatie van functionaliteit en esthetiek, binnen het vooropgestelde budget.

De werken van fase 1 werden in september 2021 aangevat en zullen afgerond zijn in april 2022. Witteveen+Bos stond in voor het ontwerp, projectmanagement, de opmaak van het aanbestedingsdossier en de opvolging van de werkzaamheden. De geluidsschermen, goed voor een investering van ongeveer 9 miljoen euro, hebben als doel de leefkwaliteit in de omgeving en met name aan de woningen langs de E40, de afrit en het eerste deel van de Knokkeweg (N44) te verbeteren.

Bart Jansen: “In het kader van de opdracht heeft Witteveen+Bos met haar partner CLUSTER een ontwerp ontwikkeld voor geluidswerende schermen. We hebben onze kennis en kunde gebundeld om maximaal tegemoet te komen aan de vraag van de klant. Het creëren van identiteit en herkenbaarheid voor de stad Aalter was belangrijk, en dat uiteraard binnen vooropgestelde randvoorwaarden zoals onder andere budget, akoestiek en stabiliteit. Het was een uitdaging om binnen dat kader te zoeken naar een oplossing, die deze verschillende elementen zou verenigen. Gezien de architecturale insteek was AWV waakzaam over de kostprijs. Daarom hebben we binnen de gangbare procedures onderzocht hoe we dit project het best in de markt konden plaatsen.”

Er werd uiteindelijk gekozen voor schermen uit houtvezelbeton. Bart Jansen: “Houtvezelbeton is redelijk standaard. Toch wijken we in dit project af van de norm. Zo verwerken we hierin 3D patronen om de esthetische wens van onze klant te beantwoorden. In die optiek werd tijdens de studiefase heel wat onderzoek verricht naar mogelijke leveranciers om de materiaalkeuze en de prijs/kwaliteit te bespreken. Dit gebeurt niet standaard, maar was wel cruciaal in dit project aangezien de opdracht werd gegund op basis van prijs en kwaliteit. Het resultaat is een geometrisch patroon dat optische dieptewerking creëert zodat het effect van een lange kaarsrechte muur visueel wordt gebroken en het geheel levendig maakt. De grootte van de ruiten werd bepaald aan de hand van simulaties van hoe de bestuurders het patroon zouden waarnemen. Dit om te vermijden dat dit te druk werd ervaren vanuit de auto.. Het feit dat we hier een mooi evenwicht hebben gevonden tussen functionaliteit en esthetiek, dat past binnen het budgettaire aspect, toont alleen maar dat we over de nodige kennis en kunde beschikken.”

“Het functionele, het esthetische en het budgettaire aspect verenigen was dus een grote uitdaging”, vertelt projectleider Maarten Diels. “De schermen moeten voldoen aan heel wat technische eisen. Zo moeten ze de akoestische proeven doorstaan, zowel in het labo als in situ. En de eisen zijn streng. Het geluid moet daarenboven niet alleen afgeschermd, maar ook geabsorbeerd worden. Wij wilden de nodige inspanningen leveren om ook een visueel aantrekkelijk voorstel aan te bieden.” 

Naast esthetiek vormde ook stabiliteit een belangrijke pijler in dit project. De geluidschermen zijn gefundeerd op stalen profielen, die in één stuk worden ingetrild. Maarten Diels: “Tijdens de geotechnische proevencampagne kwamen we tot de conclusie dat er zich in de ondergrond een sterk samenhangende zandlaag bevond. Hierdoor rezen twijfels of de profielen probleemloos konden worden ingetrild. Bovendien werd bij de plaatsing een rijstrook ingenomen. De werken mochten dus zeker niet stilvallen. Om problemen tijdens de effectieve plaatsing te voorkomen, alsook omwille van stabiliteitsredenen, heeft Witteveen+Bos samen met Expertise Beton en Staal (EBS) en Geotechniek Vlaanderen enkele uitvoeringsmethodes onderzocht.”

Om uit te sluiten dat deze methodes een negatief effect hadden op de stabiliteit van de schermen werd ter hoogte van het afrittencomplex een proefopstelling gemaakt waar de windkracht op de schermen gesimuleerd werd met behulp van een vijzel. Maarten Diels: “Zo konden we enerzijds de gelijkwaardigheid van de funderingsmethodes onderling vergelijken en konden we de rekenregels voor de standaarduitvoering toetsten aan de realiteit.” 

Deze rekenregels voor de dimensionering van geluidschermen in SB260 werden recent namelijk herzien. De conclusie van dit onderzoek: de oude methode werd als conservatief ervaren, wat leidde tot onnodig hoog materiaalgebruik. Maarten Diels: “De gelijkwaardigheidsproef bood dan ook de ideale gelegenheid om de nieuwe rekenregels in de praktijk te testen en die test bleek zeer positief te zijn.” 

Het project in Aalter is de eerste fase binnen een groter geheel. In een volgende fase zullen er immers ook nog schermen geplaatst worden langsheen het verdere verloop van de N44 Knokkebaan richting Aalter-Brug. De conceptstudie hiervan is lopende en wordt nu verder verfijnd. De timing van de effectieve uitvoering van de werken op het terrein wordt dan bekeken in het geheel van de investeringsmiddelen.