Avondspits 61% zwaarder én nooit eerder zoveel vrachtverkeer

Een va-et-vient van coronamaatregelen en versoepelingen levert een grillig verkeersbeeld op voor 2021. Hoewel er nog altijd minder verkeers- en filedruk was, nuanceert het Vlaams Verkeerscentrum in zijn nieuwe jaarverslag tegelijk ook de impact van de coronamaatregels: die varieerde sterk naargelang snelweg en tijdstip. Zo was de avondspits in 2021 veel zwaarder dan de ochtendspits. En terwijl het op de snelwegen in Brussel nog relatief rustig bleef, groeide het verkeer in Antwerpen fors aan, wellicht door de algemene toename van het vrachtverkeer. Nooit eerder reed er zoveel vrachtverkeer op de Vlaamse snelwegen.

Als gevolg van verstrengde maatregelen het jaar voordien, begon 2021 met verkeer dat nog ver onder het niveau lag van het laatste coronavrije jaar 2019. In de lente kwam er verkeer bij, maar de zomer was weer rustiger op de snelwegen. Na versoepelingen in het coronabeleid piekte het verkeer plots in de herfst, maar de vijfde coronagolf maakte daar weer komaf mee.

Hoewel in 2021 het verkeer op geen enkel moment het niveau van 2019 haalde, kwam er wel auto- en vooral vrachtverkeer bij, zeker vanaf maart. De groei van het autoverkeer bleef beperkt, maar het vrachtverkeer boomde: er rijdt nu meer vrachtverkeer dan ooit tevoren. Het aantal snelwegen met een aandeel vrachtverkeer van 20% of meer steeg aanzienlijk. Dat hoge aandeel was er op bijna de hele Antwerpse Ring (R1 en R2), de E313, de E34 (oost en west), de E19-Noord, de E17 en de E40 van Jabbeke tot de Franse grens.

Dat het verkeer ook in het tweede coronajaar nog niet volledig terug was, maakt dat er ook nog altijd minder file was. Terwijl in 2019 de gemiddelde ochtendspits 155 km file telde en die in de avond 119 km, waren in 2021 beide spitsen duidelijk aan mekaar gewaagd: 86 km ochtendfile en 88 km avondfile. Als we kijken naar de filezwaarte (dat is het product van de filelengte en de fileduur) lagen de cijfers zowel in de ochtend als in de avond hoger dan in 2020. Opvallend: de ochtendfiles werden 27% zwaarder, de avondfiles maar liefst 61% zwaarder. Bekeken op langere termijn, ten opzichte van 2012, zien we voor de ochtendspits een afname van 23% en een sterke toename van 39% voor de avond.

De maand oktober was goed voor negen van de tien dagen met de langste files. Dat veel coronamaatregelen in de herfst versoepeld werden en dat er toen zware avondspitsen waren met veel ongevallen, deed de filedruk in september en oktober zelfs pieken tot boven het niveau van voor de pandemie.

De impact van corona op het verkeer varieert naargelang de snelweg en het tijdstip. Enkele voorbeelden:

De meest filegevoelige plekken lagen sowieso op snelwegen waar het verkeer moest vertragen voor werven, al bleef het drukste wegsegment traditiegetrouw de zone tussen Berchem en Antwerpen-Oost op de R1: goed voor 125 000 auto’s en vrachtwagens per werkdag. Dat zijn er wel nog 14 000 minder dan voor corona.

De meeste verzadigde snelwegzones waren het zuidelijke deel van de Antwerpse Ring R1, het noordelijke deel van de Brusselse Ring R0 en de E313 tussen Antwerpen en Wommelgem.