De bouw zoekt volk. Dringend.

Onlangs was ik bij een dakdekkersbedrijf. Een typisch familiebedrijf, van generatie op generatie, van vader op zoon. Officieel bestaat het bedrijf sinds de jaren ’70, niet mis. Maar al ruim 250 jaar – jawel, 250! – maakt de familie in de regio naam als dé specialist in schalieleien daken. Een ambacht, stiel, ja, waarom niet, kunst, om fier om te zijn.

 We trekken de stekker eruit, zei de zaakvoerder me plots. Enfin, zes maanden geleden wilden ze de boel sluiten, maar niettemin was ik verrast. Want al heel het gesprek lang spatte de passie voor het vak ervan af. En richting pensioenleeftijd gingen de zaakvoerders nog lang niet. Waarom zouden ze er dan in godsnaam mee willen stoppen? 

Personeelstekort. Zo simpel is het. Het bedrijf ging op heel korte tijd van 9 personeelsleden naar 3. Iemand begon op zichzelf, iemand ging met pensioen, nog iemand anders wou iets helemaal anders doen. Elk had wel een reden. Maar de zaakvoerders beseften dat hun bedrijf en voortbestaan valt of staat met hun medewerkers. En dus was er paniek. 

Een half jaar later slaagden ze er eindelijk, na heel veel moeite, in om 2 nieuwe mensen aan te trekken. Een heel jong iemand, met amper ervaring. Dat lossen ze wel op, zo’n vak leer je toch al doende. En een wat ouder iemand, die niet meer voltijds wil werken. Dat is moeilijker, je kan klanten moeilijk op donderdag laten weten dat je pas maandag kan voortwerken omdat je werknemer 4/5e werkt. Maar enfin, ook daarin schikken ze zich. Ze zijn al blij dat ze iemand hebben. 

Zoals onze dakwerkers zijn er heel veel bouwbedrijven. Vandaag heeft de bouw maar liefst 16.000 vacatures. En bovendien een onderschatting, want heel wat bedrijven doen de moeite niet meer om een vacature te plaatsen. Ze krijgen die toch niet ingevuld. 9 op 10 bouwbedrijven zeggen dat ze geen of onvoldoende kandidaten vinden. 

Om de bouw echt op volle toeren te laten draaien, hebben we jaarlijks 20.000 nieuwe arbeidskrachten nodig. Een quasi onmogelijke opdracht. Het aantal leerlingen in bouwopleidingen daalt jaar na jaar. En een groot deel van wie de eindmeet haalt, kiest uiteindelijk toch voor een andere sector. De toevoer vanuit de scholen geraakt dus stilaan leeg gedruppeld. 

In die zin zijn we vragende partij om over te schakelen naar alleen maar duale bouwopleidingen. Waarbij je ervoor zorgt dat die opleidingen hoog aangeschreven staan, quasi universiteitswaardig. Landen zoals Zwitserland namen hierin al het voortouw. De ervaring leert dat jongeren uit het duale systeem beter gewapend op de arbeidsmarkt komen. En ze zijn bij de werkgevers bovendien meer gegeerd. 

Niet alleen de reguliere instroom, maar ook de zij-instroom is beperkt. Weinig mensen ruilen hun huidige job voor een in de bouw. 

Hoe komt dat? Aan de loons- en arbeidsvoorwaarden kan het bezwaarlijk liggen. Ook in de bouw zijn er extralegale voordelen of groeimogelijkheden. En je krijgt werkzekerheid. Bovendien is de bouw meer dan handwerk alleen. De bouw werkt met moderne apparatuur zoals drones, robots of andere innovaties. Dus ook technische profielen of hooggeschoolden vinden er hun dada. 

Waaraan ligt het dan wel? Vooral, en jammer genoeg, aan het imago van de bouw. Enkele rotte appels die natuurlijk uitgesmeerd in de media komen, verzieken de boel voor de rest. Met onze imagocampagne De Bouw Kijkt Verder, gelanceerd door vakbonden en werkgevers, proberen we dat imago via gerichte acties en sensibilisering op te krikken. 

Maar eigenlijk zwerft de kiem al tussen de schoolbanken rond. Veel ouders beschouwen een stiel vandaag als minderwaardig. “Kies maar voor het aso”, is nog al te vaak het credo. Tso en bso is het allerlaatste alternatief, als het echt niet anders kan. Terwijl niets mis is met handwerk. Dokters of advocaten bouwen geen dak boven je hoofd. Onze dakwerkers waarover ik sprak wel. Als ze dus personeel vinden.     

Jean-Pierre Waeytens,
Gedelegeerd Bestuurder Bouwunie