De Pen | Wegenbouw, een sector in beweging!

De komende jaren staan heel wat grote wegenwerken ingepland op onze regionale wegen. Na decennia onderinvestering werd zowel in Vlaanderen als Wallonië een inhaaloperatie opgestart. Ook heel wat gemeenten en steden hebben ambities geuit om hun weginfrastructuur en de openbare ruimte terug op te waarderen. Hoeft het nog herhaald te worden? Goed onderhouden weginfrastructuur die vlotte en veilige mobiliteit voor alle weggebruikers garandeert, zijn van dagdagelijks praktisch belang voor iedere burger, maar zijn ook essentiële voorwaarden voor de groei van de economie van morgen.

De publieke sector bestelt meer dan 90 % van het werkvolume voor wegenwerken. Wie de actualiteit volgt, is zich bewust van de complexe budgettaire uitdagingen die bestaan op alle beleidsniveaus. Zeker op gemeentelijk niveau moet vaak meer met dezelfde of zelfs minder middelen gerealiseerd worden. Maar hoe doe je dat concreet, meer met minder realiseren, als wegbeheerder? Hoe blijf je rendabel als KMO wegenbouwbedrijf? En hoe kan een onderzoeksinstelling zoals het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw (OCW) een partner zijn in het vinden van de juiste antwoorden op deze vragen? Deze vragen houden mijn teams en mezelf bezig.

Onderhouden, herstellen, renoveren blijven belangrijke werkwoorden binnen de Belgische wegenbouwsector. In de meeste werfsituaties wordt gewerkt op een bestaande infrastructuur waarvan de initiële onderbouw van de weg en plaatsing van de nutsleidingen doorheen de jaren minder goed tot niet gedocumenteerd zijn. Diepgaande voorafgaande kennis van de omgeving en van de context waarin de wegenwerken zullen worden uitgevoerd, inzetten op materiaal hergebruik waar het kan en blijven focussen op het ontwikkelen van betaalbare maar ook duurzame onderhoud- en herstellingstechnieken zijn relevanter dan ooit in een ‘meer met minder’-verhaal.

De gemiddelde winstmarge van de wegenbouwbedrijven is in de laatste decennia gedaald tot minder dan 3%. Meer met minder doen, betekent in eerste instantie voor wegenbouwbedrijven blijven inzetten op interne kostenoptimalisatie en het realiseren van efficiëntiewinsten. De aanbestedende overheden spelen hierin een sterke aansturende rol. Het intelligent aligneren en stroomlijnen – en waar mogelijk automatiseren – van digitale gegevensuitwisseling tussen studiebureau’s, wegenaannemers, overheden en andere stakeholders wordt de komende jaren het belangrijkste thema van de dialoog tussen de publieke en private wegenbouwactoren. De introductie van BIM in de wegenbouw is uiteraard een belangrijke evolutie, maar het is zeker niet het enige digitaliseringsthema waarover veel overleg nodig zal zijn. Daarom heeft het OCW samen met een aantal commerciële partners het digi-barometer project opgestart om de digitalisering in de wegenbouwsector te kunnen opvolgen met als doel hierover een lange termijn overlegforum te creëren met alle actoren.

Is disruptieve innovatie dan helemaal geen topic voor de wegenbouwsector? Mag de ambitie niet hoger liggen dan louter focus houden op incrementele optimalisaties van gekende grondstoffen, producten, materieel en technologie? Natuurlijk wel.

De aankondiging van grote investeringsprogramma’s zoals onder meer de Oosterweelverbinding, hebben sinds enige jaren vooral de grote wegenbouwbedrijven en fabrikanten van wegconstructies gestimuleerd om te investeren in innovatie. Dit kan gaan over het gebruik van gerecycleerde en/of secundaire materialen, de ontwikkeling van nieuwe types asfalt, productontwikkeling van slimme vangrails of de ontwikkeling van hoog-performante geluidsschermen, geavanceerd in-situ hergebruik van materialen, maar ook de inzet van drones en nieuwe radartechnieken om het terrein in kaart te brengen. Ook het OCW is betrokken bij een aantal van deze projecten.

De digitalisering van bouwbedrijven is een noodzakelijk gegeven om efficiëntiewinsten te kunnen realiseren. Maar diepgaande digitalisering over organisatiegrenzen heen, kan ook een krachtige hefboom worden voor meer innovatie in de wegenbouwsector. De mogelijkheden om big data te capteren over de weginfrastructuur zelf en deze te combineren met mobiliteitsdata, de beschikbare rekenkracht om deze data te verwerken en om te zetten naar nieuwe technische oplossingen vonden tot nu toe onvoldoende toepassing binnen onze sector. Als overlegplatform tussen regio’s, tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers, tussen de wegenbouwsector en andere sectoren, heeft het OCW in de digitalisering van onze sector een belangrijke rol te vervullen.

De grootste uitdagingen in de komende 30 to 50 jaar voor de wegenbouwsector zijn ontegensprekelijk de impact van de klimaatverandering op onze weginfrastructuur in combinatie met de verwachte toenemende verkeersintensiteit en –belasting door een groeiende bevolking enerzijds en verdere economische groei anderzijds. Ook de impact van de energietransitie naar hernieuwbare energiebronnen en circulaire economie zijn thema’s waarop de sector zich vanaf vandaag moet voorbereiden in nauw overleg met andere sectoren, zoals de automobiel-, technologie-, energie- en chemiesector. Wegenbouw, een sector in beweging!