Drainageklasse van de Belgische bodemkaart geüpdatet

En dat terwijl het één van de belangrijkste parameters is bij de ontwikkeling van modellen en toepassingen in het kader van droogte en wateroverlast. Het Departement Omgeving is daarom op zoek naar een nieuwe methodiek om de kaart te actualiseren op basis van grondwaterstatistieken en geostatistische analyses. Hiervoor slaat Antea Group de handen in elkaar met Prof. Peter Finke van UGent. “Samen werken we aan een slimme oplossing voor een up-to-date bodemkaart”, klinkt het.

Klimaatopwarming is een feit. We weten dat maatregelen tegen de negatieve effecten ervan, zoals bijvoorbeeld hittestress, droogte en wateroverlast niet kunnen uitblijven. Maar hoe bepaal je welke maatregelen zinvol zijn en wat het effect is van de getroffen maatregelen? Daarvoor moeten overheden goed geïnformeerd zijn en beslissingen kunnen nemen op basis van correcte data en actuele informatie. Het Vlaams Planbureau voor Omgeving (Departement Omgeving) publiceerde op 23 oktober 2020 het bestek ‘Update van de drainageklasse van de bodemkaart door koppeling van grondwaterstatistieken aan de bodemkaart’. Het doel van deze opdracht is om aan de hand van recente grondwaterpeilmetingen en relevante omgevingsdata de drainageklasse van de bodemkaart te actualiseren en te koppelen aan statistieken van grondwaterstanden (GxG). De ontwikkelde methodiek moet toelaten om, telkens wanneer er voldoende nieuwe data beschikbaar zijn, de drainageklassen vlot te actualiseren. 

De Belgische bodemkaart geeft informatie over hoe nat of hoe droog een bodem intrinsiek is, gelet op de (natuurlijke of kunstmatige) drainagetoestand. In de naamgeving van de diverse bodemtypes geeft de ‘drainageklasse’ weer welke schommelingen van het grondwater optreden binnen het bereik van het bodemprofiel (max. 2 m diep). Op de website van de Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV) kan je voor elke locatie in Vlaanderen het bodemtype opzoeken (https://www.dov.vlaanderen.be/page/bodemkaarten). Er wordt in deze bodemclassificatie een onderscheid gemaakt tussen 9 drainageklassen, aangeduid met de letters a tot en met i. De drainageklasse van de Belgische bodemkaart is één van de meest gebruikte parameters bij de ontwikkeling van modellen en toepassingen in landbouw, hydrologie, ecologie … Deze drainageklassen zijn echter niet meer geüpdatet sinds ze in het veld werden opgenomen tijdens de bodemkartering van 1947-1974. Sindsdien kunnen ze plaatselijk sterk gewijzigd zijn door bijvoorbeeld drainage, terreinophogingen, afgravingen, grondwateronttrekkingen en verdroging. Het is dus moeilijk om op basis van de bestaande drainageklassen de juiste conclusies te trekken, net omdat ze mogelijk verouderd en niet meer relevant zijn. 

Het Departement Omgeving is dan ook op zoek naar een manier om de drainageklassen van de bodemkaart te actualiseren én up-to-date te houden. In een quadrupel helixstructuur ontwikkelt Antea Group, samen met het Departement Omgeving en UGent, een methodiek die toelaat om de kaart continu te actualiseren op basis van relevante omgevingsdata en nieuwe grondwaterpeilmetingen. “We combineren de kennis van Prof. Peter Finke in bodemkunde en geostatistiek met de machine learning en remote sensing expertise van Antea Group, waarbij we de drainageklassen koppelen aan veld- en satellietobservaties”, klinkt het. “Tenslotte vragen we eindgebruikers van de kaart regelmatig naar feedback om er zeker van te zijn dat de nieuwe data helder gevisualiseerd zijn en, bovendien, snel en efficiënt gevonden worden.” Hoe meer grondwaterpeilmetingen het ontwikkelde model voeden, hoe nauwkeuriger de voorspelling van de drainageklasse zal zijn. Naast de grondwaterdata die reeds via DOV ontsloten worden, doet het Vlaams Planbureau voor Omgeving daarom een oproep naar extra grondwaterpeilmetingen. Wie hieraan wil bijdragen, kan contact opnemen met petra.deproost@vlaanderen.be.

Door een slim model en een holistische aanpak wordt de drainageklasse van de bodemkaart niet alleen actueel, maar kan ze op basis van nieuwe relevante informatie ook in de toekomst vlot geüpdatet worden. Antea: “We maken de bodemkaart dus betrouwbaarder, relevanter én slimmer! Zo kan Vlaanderen binnenkort rekenen op gedegen en actuele bodeminformatie waarmee we toekomstgerichte en klimaatbestendige oplossingen kunnen realiseren.”