Milieu-impactstudie via TOTEM breidt uit naar de wegenbouw

De studie wees uit dat die mogelijkheid wel degelijk bestaat, maar dat voor de praktische implementatie hiervan in een toekomstige versie van de tool nog belangrijke aanvullingen nodig zijn. Zo zouden onder meer voor deze infrastructuurwerken bijkomende specifieke scenario’s inzake transport, eindelevensduur… en standaardwaarden voor bijvoorbeeld de referentielevensduur moeten worden gedefinieerd.

Bouwwerken zoals gebouwen en infrastructuur hebben een belangrijke impact op het leefmilieu omwille van hun (operationeel) energieverbruik en het gebruik van bouwmaterialen. Om die milieu-impact te berekenen en te optimaliseren door in de ontwerpfase andere oplossingen te kiezen, werd in 2018 de berekeningshulp TOTEM (Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials) online geplaatst. Deze tool focust op de situatie in België en is bruikbaar voor gebouwen zoals woningen, kantoorgebouwen, scholen … Gezien het grote belang voor heel België werken de drie regionale overheidsdiensten (OVAM, Leefmilieu Brussel en SPW) samen om hem verder te ontwikkelen. Binnen dat kader werkten WTCB en OCW recent samen aan de TOTEM-Potentieelstudie die de link naar de wegenbouw maakt. 

Deze studie heeft twee grote doelstellingen. Enerzijds het inschatten van de potentiële vermindering van de milieu-impact van gebouwen door toepassing van de TOTEM-tool in de ontwerpfase en zo ook van het TOTEM-potentieel om bepaalde beleidsdoeleinden te helpen bereiken (deel 1). En anderzijds het inschatten van het potentieel om de milieuprestaties van andere bouwwerken dan gebouwen (vooral infrastructuurwerken) te verbeteren (deel 2). Wat deel 2 betreft, analyseert de studie specifieke aspecten en aandachtspunten bij de milieuevaluatie van infrastructuurwerken, en dit via een literatuurstudie en een casestudieanalyse van enkele wegtypes. Op basis van deze inzichten wordt het potentieel van een uitbreiding van de TOTEM-tool naar andere deelsectoren in de bouw besproken en worden specifieke aanbevelingen voor de verdere ontwikkeling van de TOTEM-tool geformuleerd.

De literatuurstudie spitst zich toe op lopende ontwikkelingen in normen en regelgeving, bestaande studies en onderzoeksprojecten en buitenlandse ervaringen met de milieuprestaties van infrastructuurwerken. Hieruit blijkt dat normen en regelgeving in dit domein nog volop in ontwikkeling zijn, en achteroplopen op de ontwikkelingen in de algemene bouwsector. Normen die oorspronkelijk voor gebouwen werden opgesteld, dienen nu als inspiratiebron voor uitbreidingen naar infrastructuurwerken, aangepast aan de specifieke kenmerken van dit soort werken. Hieruit blijkt ook dat de berekening van de milieu-impact niet eenduidig gebeurt: verschillende levensduren, systeemgrenzen, methodes, scenario’s … worden gebruikt, waardoor studieresultaten niet onderling vergelijkbaar zijn.

Deze studie gaat na of de TOTEM- methode in de praktijk kan worden gebruikt voor andere bouwwerken dan gebouwen, in casu voor wegen. “Dit doen we door voor twee wegvarianten de milieu-impact te bepalen via een zogeheten levenscyclusanalyse (LCA), conform de MMG-methode, die de wetenschappelijke basis vormt voor de berekeningen in TOTEM”, klinkt het bij OCW. Concreet werd voor een asfaltweg enerzijds en een betonweg anderzijds – volgens de dimensionering en samenstelling van wegen overeenkomstig de huidige praktijk in België – een levenscyclusanalyse uitgevoerd met inachtneming van zeventien milieu-impactindicatoren. 

Als conclusie geeft deze studie aan dat de algemene TOTEM-methode mogelijk kan worden gebruikt om de milieuprestatie van andere bouwwerken dan gebouwen in te schatten. Zover zijn we echter nog niet, en voor de praktische implementatie hiervan in een toekomstige versie van de tool zijn nog een aantal belangrijke aanvullingen nodig. Zo zouden bijkomende scenario’s (bijvoorbeeld voor transport of eindelevensduur) en standaardwaarden (bijvoorbeeld voor de referentielevensduur) specifiek voor deze bouwwerken moeten worden gedefinieerd, zou de bibliotheek van materialen en processen moeten worden uitgebreid en is het noodzakelijk om wijzigingen op materiaalniveau toe te laten of te ondersteunen. Tot slot toont deze studie aan dat bijkomende modelleringsopties of tools zouden kunnen worden ontwikkeld om de impact van de bouwfase (bouwactiviteiten) beter in te schatten en te optimaliseren.

Meer info over de studie vindt u in de OCW Mededelingen 125 via www.ocw.be en via de TOTEM-website www.totem-building.be.