Rioolinventaris voorkomt dat de burger dubbel betaalt voor riolering

Elk jaar doen er zich in Vlaanderen honderden rioolverzakkingen op de openbare weg voor. De schade herstellen kan een stad of gemeente tot 100.000 euro kosten, zo blijkt uit ramingen van Vlario. Elk jaar lopen de totale herstelkosten dus op tot in de miljoenen. Een uitgewerkte en actuele rioolinventaris is een cruciaal instrument om dit soort kosten te vermijden. De noodzaak is duidelijk: de rioleringsinfrastructuur heeft vandaag een totale waarde van 70 miljard euro, maar over geen enkel ander patrimonium van die omvang is zo weinig geweten. Daarom heeft Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir elke gemeente tot eind 2022 de tijd gegeven om te beschikken over zo’n rioolinventaris en een bijhorend inspectieplan. De eerste mijlpaal moet deze maand worden bereikt: een sluitende rioolinventaris, een opdracht die 90% van de gemeenten heeft gehaald. 

In Houthalen-Helchteren toont minister Demir wat de standaardpraktijk moet worden vanaf 2023: regelmatig inspecteren, en waar nodig renoveren om zware bijkomende kosten te voorkomen.  “Vandaag heeft de rioolinfrastructuur een totale waarde van 70 miljard euro, maar over geen enkel ander patrimonium van die omvang is tot op vandaag zo weinig geweten. Pas door volledig in beeld te brengen waar de rioleringen precies liggen en in welke toestand ze zich bevinden, kunnen we efficiënte herstellingen en doelgerichte investeringen doen,” stelt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. 

“Crisismanagement neemt nu nog een te grote hap uit het budget dat zou moeten worden besteed aan verdere rioolaansluitingen. Structureel inspecteren en gericht onderhoud is daar het antwoord op. Het kan toch niet zijn dat we miljarden investeren onder de grond, maar er daarna nooit meer naar omkijken? Deze aanpak komt ook de inwoners ten goede: je kan elke euro maar één keer uitgeven. Het is dus in hun belang dat lokale besturen gigantische onvoorziene kosten voorkomen, zodat andere investeringen niet plots moeten schuiven”. 

Een 10-tal gemeenten zijn nog niet in orde met hun rioolinventaris. Ze zullen de nodige acties moeten ondernemen om in de toekomst nog recht te hebben op subsidies voor de aanleg en onderhoud van riolering. De minister zal deze gemeenten hierop aanspreken. De gemeenten die wél de nodige stappen hebben gezet, krijgen goede punten, maar het betekent niet dat hun opdracht al klaar is. 

Eind 2022 dient zich de volgende mijlpaal aan: dan moeten ook de risicopunten in het rioolstelsel in kaart gebracht zijn, en moet er een inspectieplan klaarliggen tot 2027.  Dat plan moet op het terrein worden uitgevoerd vanaf 2023. Het uitvoeren van de inspecties volgens dit inspectieplan kost de gemiddelde gemeente 160.000 euro. Een bedrag dat meteen is terugverdiend als er één ernstige verzakking voorkomen wordt. “Een breuk in een leiding herstellen, kost tot twintig keer meer dan een geplande renovatie,” weet Wendy Francken, directeur VLARIO. “Die onverwachte reparatiekosten wegen zwaar op het budget van een gemeente, maar onzorgvuldig onderhoud komt ook op andere manieren als een boemerang terug. Naast reputatieschade, zijn er ook steeds vaker juridische of verzekeringstechnische consequenties. “We wisten het niet”, wordt vandaag niet zomaar meer aanvaard door verzekeringsmaatschappijen als er zich een incident voordoet dat had kunnen vermeden worden.”

“Een goed asset-management is van groot belang”, beaamt Ingeborg Barrez van VMM. “De Vlaamse Milieumaatschappij geeft de rioolbeheerder met de rioolinventaris de kans om de rioolinfrastructuur, de kwaliteit en de risico’s er van in beeld te brengen. De rioolinventaris biedt de mogelijkheid om het resultaat van de uitgevoerde inspecties overzichtelijk in beeld te brengen en zo op een kostenefficiënte manier de kwaliteit van onze stelsels te behouden. Een rioolstelsel in goede gezondheid levert een belangrijke bijdrage aan de goede gezondheid van onze waterlopen”, vult Barrez aan.

“Om aan deze opdracht te voldoen, is er jaarlijks een bijkomende nood van 30 gespecialiseerde techniekers om de toestand van deze riolen in kaart te brengen”, verklaart Wendy Francken. 

Wanneer er dan gebreken worden vastgesteld, kunnen deze tijdig worden aangepakt. Voor de job als Technieker ondergrondse constructies voorziet VLARIO in samenwerking met de Confederatie Bouw in een gespecialiseerde opleiding.  “Deze hoogtechnologische opleiding toont aan hoe veelzijdig de bouw is. Het beroep van rioolrenovator is enorm geëvolueerd, er is de laatste jaren heel wat innovatie aan te pas gekomen naar materiaalgebruik en de technieken die gebruikt worden zijn state of the art. Denk hierbij aan robots. Bedoeling is om zowel de kwaliteit van de rioolrenovaties te verbeteren als om innovatieve technologieën sneller ingang te doen vinden. Het vakmanschap moet verzekerd blijven. Ook in deze tak van de bouw staan de ontwikkelingen namelijk niet stil. Zo zijn steeds meer technieken geïnspireerd op BIM-modellen. Dit zijn bouwinformatiemodellen, waarbij het bestaande rioolstelsel via 3D-technologie helemaal wordt gescand. Specifiek maatwerk maakt het vervolgens mogelijk om de levensduur van het rioolnetwerk met 50 jaar te verlengen.”

Het grote voordeel van verschillende vormen van rioolrenovatie is dat de hinder voor de omgeving minimaal is omdat er enkel via de inspectieputten aan de riolering wordt gewerkt en niet aan de weg. 

Deze sleufloze technieken verlengen de restlevensduur van rioolstelsels met 50 jaar. In sommige gevallen kan met plaatselijke robottechnieken het riool voor langere tijd gerepareerd worden. Dit gaat ook veel sneller dan een klassiek rioleringsproject waarbij naast het graven van een diepe sleuf eveneens de weg moet vernieuwd worden. Bijkomend is rioolrenovatie goedkoper dan het vernieuwen van dit stelsel aangezien de weg niet nodeloos moet opgebroken worden. Als laatste heeft deze “minder hinder” techniek een veel lagere CO2 uitstoot dan traditioneel vervangen.

Bij het onderhavige project krijgt het rioolstelsel onder de Herebaan een nieuwe binnenkant van glasvezel versterkt kunststof. Deze techniek heet relinen. Kort samengevat wordt via de inspectieput een soort kous ingetrokken van glasvezelmatten met polyesterhars. Deze kous wordt aan de binnenkant van het bestaande riool met lucht op druk gebracht en met een speciaal UV systeem uitgehard. Na uitharding is de rioolbuis constructief hersteld en kan deze weer voor minimaal 50 jaren dienst doen.