Roerdompbrug over de Kalkenvaart

Het natuurgebied Kalkense Meersen strekt zich uit op een grondgebied van ongeveer duizend hectare op het grondgebied van Berlare, Laarne, Wetteren en Wichelen. Het is een van de mooiste natuurgebieden in Oost-Vlaanderen, dat fietsers en wandelaars met open armen verwelkomt. Het gebied maakt deel uit van het Sigmaplan, dat bescherming moet bieden tegen overstromingen van de Schelde en haar zijrivieren, en de ontwikkeling van de riviergebonden natuur beoogt.

Oversteek

Om het grote publiek de mooiste plekjes en de prachtige fauna en flora te laten zien zijn de meersen voorzien van verharde en onverharde paden en wandellussen. Het gebied wordt echter van noord naar zuid doorsneden door de Kalkenvaart, wat de bezoek- en doorgangmogelijkheden enigszins bepekt. Om die reden wordt sinds lange tijd uitgekeken naar een vorm van oversteek over de vaart. Eerder werd met dat doel ook al de Tragelweg langs de oude Schelde hersteld. Het is de bedoeling om doorgaand autoverkeer op de Kalkenvaartweg te weren: om die reden komt er ook een tractorsluis, waardoor naast voetgangers en fietsers enkel nog landbouwvoertuigen toegang krijgen. Recent werd ook over de vaart een nieuwe brug aangelegd voor voetgangers en fietsers, op de grens Wichelen/Laarne.

Opdrachtnemer

Natuur en Bos van de Vlaamse overheid opteerde voor een “design-and-build” dossier. De opdrachtnemer is in dat geval verantwoordelijk voor het hele traject gaande van ontwerp, technische berekeningen, vergunningsaanvraag, constructie, tot en met plaatsing. Dergelijk dossier biedt voordelen op het gebied van planning, samenwerking tussen betrokken partijen en kostbeheersing. Het maakt de keuze van de aannemer evenwel niet makkelijker. De inschrijvers krijgen immers veel vrijheid inzake aanpak, ontwerp en materialen (zoals hout, kunststof en diverse metalen), wat ook zijn repercussie heeft op de prijs.

Om een objectieve keuze te maken werden diverse panels bevraagd met vertegenwoordigers van de gemeentes Laarne en Wichelen, Natuur en Bos, De Vlaamse Landmaatschappij en De Vlaamse Waterweg nv. Zij beoordeelden op basis van diverse criteria als ontwerp, duurzaamheid, inpasbaarheid en specifiek voor de ingenieurs in de panels ook de techniciteit. Ook het element prijs speelde uiteraard zijn rol. Op basis van de gecombineerde score werd het aanbod van Servais Engineering Architectural in samenwerking met Ateliers Melens Dejardin, weerhouden.

Het bureau Servais Engineering Architectural (SEA) (https://servais.partners/) werd opgericht door ingenieur-architect Vincent SERVAIS, na een loopbaan van 25 jaar als vennoot, bestuurder en directeur Ontwerp bij het Bureau Greisch. Eerdere projecten van Vincent zijn bijvoorbeeld de voetgangers- en fietsersbrug “La belle Liégeoise” of de voetgangersbruggen in Lourdes. Het team bestond verder uit rekeningenieur Christophe Peigneux (SEA) en Prof. Arthur De Roover (UGent) als Nederlandstalige partner.

De ATELIERS MELENS & DEJARDIN zijn sinds 1932 gevestigd in Jupille-sur-Meuse (Luik). Sinds 2007 is Gérard DEJARDIN bestuurder-zaakvoerder van het bedrijf. Het bedrijf is gecertificeerd voor smeedwerk en de bouw van metalen draagstructuren en is het bedrijf eveneens gespecialiseerd in de realisatie van monumentale kunst- en architectuurwerken.

Ontwerp

Het door SEA aangereikte ontwerp kenmerkt zich door de keuze voor weervast staal (a.k.a. Cortenstaal https://nl.wikipedia.org/wiki/Cortenstaal). Dit metaal vormt onder invloed van het weer een roestlaagje dat als ‘huid’ fungeert en verdere oxidatie tegen gaat. De roestbruine kleur die zo ontstaat zorgt ervoor dat de brug opgaat in het landschap. Het eindresultaat is een 25 meter lange, ranke voetgangersbrug met een slipvaste bodem in epoxyhars met kwartskorrels. Het design kenmerkt zich doordat de draagstructuur in de leuning is verwerkt middels een vakwerkstructuur met driehoekige elementen en een drukboog die hier door snijdt. Dit geeft het geheel een bijzondere esthetiek.

Roerdomp

De brug heeft inmiddels ook een naam gekregen. Op de digitale simulaties van de brug werd in de offerte een afbeelding van een voorbijvliegende roerdomp toegevoegd. Goed opgemerkt, want deze reigerachtige is een doelsoort voor het Sigmaplan in de Kalkense Meersen. Tijdens de ontwerp- en bouwfase werd de term Roerdomp-brug al snel als werknaam gebruikt en die is blijven plakken.

De (slechts) 11 ton wegende structuur werd geplaatst op 6 oktober. De eerste wandelaars en fietsers in de Kalkense Meersen toeterden de voorbije week al positieve reacties, persoonlijk en op sociale media. De brug bleek ook al meteen een geliefd object voor fotografen.