Schommelingen van de grondstofkosten in de bouw

De laatste jaren zetten de producenten en handelaars van bouwgrondstoffen steeds meer in op duurzame logistiek en trachten ze de impact op de mobiliteit en het milieu te reduceren door het structureel gebruik van de Belgische waterwegen. Via het uitgebreid netwerk van de Belgische waterwegen vervoerden de toeleveranciers van de bouwsector in Vlaanderen in 2018 bijna 28 miljoen ton bouwgrondstoffen over het water, goed voor een aandeel van 39 % van het totale tonnage goederen via de waterweg. 

Imporgrasa, de vereniging die de importeurs van bouwgrondstoffen binnen België verzamelt, spoort haar leden al jaren aan om zo veel mogelijk gebruik te maken van de binnenvaart voor het vervoeren van bouwgranulaten. Ondanks stijgende vrachtkosten en een blijvende daling van het aanbod aan binnenschepen moeten we blijven geloven in een doorgedreven duurzame ontwikkeling van het transport over het water. Dankzij een inhaalbeweging van de investeringen van de overheid in de modernisering en uitbreiding van de capaciteit van de waterwegen, blijft het gebruik van de waterweg jaarlijks toenemen. Dit is een positieve, maar jammer genoeg geen evidente evolutie, als we zien hoe de operationele kosten meer en meer beïnvloed worden door diverse, onvoorzienbare parameters die de eindgebruikers voor de kiezen krijgen. Deze parameters resulteren in veelal onvoorzienbare variabele kosten, wat moeilijk te verteren is. 

Waar wij als beroepsvereniging dachten dat we in 2018 alles hadden gezien, worden we in 2019 wederom geconfronteerd met veelvuldige waterpeildalingen op diverse Nederlandse en Belgische waterwegen. Deze verlagingen van het waterpeil zijn echter niet het gevolg van de klimatologische omstandigheden zoals dat in 2018 het geval was. In 2019 hebben we te maken met veelvuldige stremmingen waardoor schepen moeten rondvaren en waarbij bepaalde trajecten tijdelijk zelfs helemaal niet bevaarbaar zijn. Deze stremmingen zijn het gevolg van een inhaalbeweging op het onderhoud van de waterwegen. Werkzaamheden beïnvloeden de laatste maanden meer en meer de kostprijs van de scheepsvracht onder de vorm van allerlei toeslagen. En de impact op de logistieke kost is niet te onderschatten.

Daarnaast dringen ook structurele klimaatmaatregelen zich op: LEZ (Lage Emissie Zones), rekeningrijden, verbod van dieselvoertuigen in de komende decennia, verhoging van de accijnzen op fossiele brandstoffen, CO₂-taks … Onze overheid en de bedrijven gaan steeds verder moeten samenwerken om te kunnen voldoen aan de strenger wordende klimaateisen. Transport over de weg zal door de verder oplopende kosten en het structureel dichtslibben van het wegennet meer en meer onder druk komen te staan. De waterweg zal hierdoor nog meer aan belang winnen.

De verbruikers van deze grondstoffen zijn vooral toeleveranciers van de bouwsector, de betoncentrales, prefabfabrieken, asfaltcentrales, wegenbouwaannemers, grondwerkers … Zij zijn veelal de dupe van de schommelingen van de grondstofkosten, gezien zij deze niet standaard kunnen verrekenen naar hun opdrachtgevers, meestal de overheid. De opdrachtgevers en eindgebruikers van bouwgrondstoffen moeten zich ervan bewust worden dat dergelijke toeslagen het onmogelijk maken om nog vaste prijzen voor een langere periode te bedingen. Zowel eindgebruikers als opdrachtgevers zullen in hun contracten met toeleveranciers moeten rekening houden met variabele kosten voor grondstoffen.

De overheid kan, wanneer werkzaamheden aan de oorzaak liggen van verhinderde vaart, deze extra kosten compenseren. Hiervoor zou er, bij de planning van dergelijke werkzaamheden, rekening moeten gehouden worden met het vrijmaken van steunmaatregelen zodat de onvoorziene extra kosten niet door de eindgebruiker moeten gedragen worden. De meest efficiënte en correcte aanpak lijkt ons om de schippers rechtstreeks te vergoeden. Dan hoeven er geen toeslagen aan de eindgebruikers te worden doorgerekend.

Vanuit onze beroepsvereniging doen we niet enkel een oproep aan de overheid om enerzijds een subsidieregeling uit te werken voor de schippers, maar anderzijds ook de mogelijkheid te geven aan de aannemers en hun toeleveranciers om deze extra kosten te kunnen verrekenen. Zo vermijdt men bovendien dat heel wat transport van de waterweg terug verplaatst naar de weg. Dit is immers niet de gewenste modal shift voor het uitgestippelde milieu- en mobiliteitsbeleid in Vlaanderen en België en tegenstrijdig met diverse klimaatmaatregelen die zich opdringen. Wij hopen dat we via deze oproep, het debat kunnen openen met de verschillende betrokken partijen en een constructieve dialoog kunnen opstarten.