Smart Shipping als cruciale tool voor toekomst van onze waterwegen

Om de toekomst van geautomatiseerd varen op weg te helpen startte De Vlaamse Waterweg nv het Smart Shipping programma op. Smart Shipping is kort samengevat een manier om een veilig, betrouwbaar, efficiënt, duurzaam en slim vaarwegennetwerk te realiseren. Door een pioniersrol op te nemen creëert de Vlaamse Waterweg nv aandacht voor het verhaal van geautomatiseerd varen. GWW sprak met Erik Schrooyen, projectmanager bij De Vlaamse Waterweg, over het opmerkelijke programma.

Concreet werkt het Smart Shipping programma rond 4 belangrijke pijlers: slimme schepen, slimme infrastructuur, smart data en slimme regelgeving. Een slim schip is een schip dat een minimale vorm van automatisering aan boord heeft. Elk geautomatiseerd schip moet hetzelfde minimale veiligheidsniveau garanderen als een regulier schip. Slimme infrastructuur is vaarweginfrastructuur die in hoge mate geautomatiseerd is en op afstand bediend wordt. Smart data is op zijn beurt het delen van data om te streven naar een slim, soepel en flexibel communicatieproces. En slimme regelgeving, tot slot, is regelgeving die innovatie en toekomstgerichte initiatieven mogelijk maakt, en dit altijd met oog voor veiligheid.

Erik Schrooyen: “De binnenvaart kampt al enkele jaren  met een groeiend tekort aan personeel, wat in de toekomst voor problemen in de sector kan zorgen en een negatieve invloed kan hebben op de concurrentiekracht van de binnenvaart in de logistieke keten. Daarnaast worden schepen van CEMT-klasse I tot III steeds minder gebruikt en raken binnenwateren van deze klassen verlaten als onderdeel van de logistieke keten.”

“De binnenvaart is cruciaal voor het behalen van de beleidsdoelstellingen richting een emissievrije samenleving in 2050. Dit wordt beoogd door een aanzienlijk deel van het goederenvervoer naar de binnenvaart te verplaatsen. De focus ligt op de ontwikkeling van de binnenvaart langs het trans-Europese transportnetwerk (TEN-T) voor zowel langeafstandsvervoer als korte afstanden en stedelijke gebieden. Digitalisering en automatisering spelen een essentiële rol bij het vinden van oplossingen en het realiseren van de doelstellingen van de Europese Green Deal. In dit kader is het experimenteren met innovatieve oplossingen, zoals geautomatiseerd varen, essentieel om de uitdagingen binnen de binnenvaart het hoofd te bieden.”

“De Vlaamse Waterweg blijft stappen ondernemen om het geautomatiseerd varen te stimuleren en de pioniersrol van Vlaanderen binnen Europa te bevestigen. In 2018 stelde De Vlaamse Waterweg  haar volledige werkingsgebied open als testgebied voor geautomatiseerd varen. Op basis van Artikel 70 van het Scheepvaartdecreet is het momenteel mogelijk om in Vlaanderen innovatieve experimenten of pilootprojecten op te starten op de bevaarbare waterwegen. De verschillende experimenten en pilootprojecten hebben als doel zowel technische als juridische kennis en ervaring op te bouwen met het oog op het ontwikkelen van toekomstige duurzame regelgeving die commercieel geautomatiseerd varen mogelijk zal maken.”

“We beschouwen geautomatiseerd varen als een baanbrekende innovatie die nieuwe en onbekende uitdagingen met zich mee kan brengen voor zowel de aanvrager als De Vlaamse Waterweg. Deze uitdagingen kunnen ongewenste effecten hebben op het uitvoeren van het experiment of pilootproject, maar ze bieden ook kansen om te leren en groeien. Het is onze taak om deze uitdagingen met open armen te ontvangen, proactief op te lossen en ervan te leren, zodat we gezamenlijk kunnen bouwen aan een veilige, toekomstbestendige en innovatieve binnenvaart in Vlaanderen.”

“Wat slimme schepen betreft, geeft het faciliteren van pilootprojecten en proefvaarten de kans om de maturiteit van de innovatieve technologie en procedures voor de toepassing ervan te valideren. Het zal de pilootdrager in staat stellen om zijn technologie voor geautomatiseerde vaart of de bediening op afstand van een schip waar nodig te verbeteren en ervaring op te doen. Uiteindelijk kan dit leiden tot een klassecertificaat of typegoedkeuring van een innovatief systeem om zo de robuustheid en betrouwbaarheid via een onafhankelijk classificatiebureau te laten bevestigen.”

“In het kader van slimme infrastructuur is het de ambitie van De Vlaamse Waterweg om tegen 2032 alle beweegbare kunstwerken te bedienen op afstand vanuit drie afstandsbedieningscentrales. Met de nodige investeringen, zowel op technisch als menselijk vlak, maken we zo werk van een slimme en moderne binnenvaart. De interactie tussen de infrastructuur en de schepen moet meer en meer digitaal gebeuren om het verkeer zo veilig en efficiënt mogelijk te begeleiden. Door de invoering van het elektronisch melden van een vaart kunnen we werken naar een actieve en op data gebaseerde reisplanning.”  

“We moeten ervoor zorgen dat de verkeersstroom op de binnenvaart efficiënt en toekomstgericht wordt, steeds rekening houdend met informatie uit verschillende bronnen. Onder Smart Data of Smart Admin verstaat men alle financiële, operationele en technische informatie-uitwisseling met de overheid, die nodig is om scheepvaart mogelijk te maken. Het doel is alle informatie-uitwisseling geautomatiseerd te laten verlopen om zo een optimale dienstverlening te blijven garanderen ongeacht het niveau van geautomatiseerd varen.”

“Artikel 70 van het Scheepvaartdecreet geeft in Vlaanderen een unieke mogelijkheid om innovatieve technologie te testen en zelfs om tijdelijk afwijkingen toe te staan op technische voorschriften, bemanningsvoorschriften en politiereglement. Een experimenteerovereenkomst voor een proefproject is 1 jaar geldig kan echter maximaal tot 10 jaar verlengd worden. De volgende stap is de opmaak van een nieuw Besluit van de Vlaamse Regering ‘BVR Geautomatiseerd varen’ om bewezen technieken ook structureel ingang te doen vinden en duurzaam te kunnen inzetten binnen Vlaanderen.”

“Ook wijzigingen in de huidige wetgeving zijn nodig, maar dat vraagt internationaal initiatief. Het gaat zowel over de Scheepvaartreglementering binnenvaart, bemanningsreglementen als over de technische voorschriften voor een schip. Om de overgang te maken van proefprojecten naar een structureel gebruik van geautomatiseerde navigatie op de binnenwateren, moet een regelgevend kader worden ontwikkeld dat het concept van geautomatiseerde navigatie structureel verankert in de binnenvaartregelgeving, zodat de sector rechtszekerheid krijgt om geautomatiseerde navigatie volledig te omarmen. Ook internationaal neemt De Vlaamse Waterweg met verschillende deskundigen deel aan werkgroepen en comités om dit overgangsproces te ondersteunen.”