Trends in oppervlakbehandeling van beton voor decoratieve wegverhardingen

​Het gebruik van beton in publieke ruimten en stedelijke omgeving zit ongetwijfeld in de lift. Zowel met geprefabriceerde betonproducten als ter plaatse gestort beton wordt aan de ontwerper/architect een breed palet van vormen, kleuren en texturen aangeboden. Het laat toe om zowel een moderne, strakke look als een rustiek uitzicht te creëren of om het oppervlak harmonieus te integreren in de omgeving. 

Vooral het uitgewassen beton is erg populair. Die techniek bestaat erin om een bindingsvertrager te verstuiven op het verse betonoppervlak en na een aantal uren het bovenste mortellaagje te verwijderen, meestal met water onder hoge druk, zodat de steentjes aan het oppervlak zichtbaar worden. Door te spelen met de kleur van de steentjes en de onderliggende mortel kan er kleurondersteunend of contrasterend gewerkt worden. Door een toegenomen kennis en ervaring van leveranciers, ontwerpers en uitvoerders is de kwaliteit van de gerealiseerde projecten stelselmatig omhooggegaan in de voorbije decennia.

Maar de voorbije jaren zien we ook een verhoogde interesse voor andere oppervlakbehandelingen. De meeste zijn mechanische bewerkingen van het pas uitgeharde beton: polijsten of afschuren, boucharderen en stralen. Ook voor de afwerking van het verse beton is er, naast het bezemen en uitwassen, nog een mogelijkheid: het slepen van een juten doek over het verse beton.

Hiermee bedoelen we niet het polieren van het verse beton door afwerking met de helikopter maar wel het afschuren door middel van roterende schijven van ongeveer 4 mm van het verharde betonoppervlak. Op die manier worden de afgeslepen stenen en mortel samen zichtbaar. Het beton hoeft niet volledig uitgehard te zijn, de behandeling kan voor een klassiek wegenbeton al na 48 uur uitgevoerd worden. Deze techniek wordt ook voor binnenvloeren toegepast, in dat geval meestal in een glanzend gepolijste afwerking. Voor buitenverhardingen moet er toch rekening worden gehouden met de slipweerstand en wordt het afschuren beperkt tot een ‘grovere korrel’. Deze behandeling kan goed gecombineerd worden met het inwerken van andere materialen in de toplaag. Dit kunnen bijvoorbeeld glasgranulaten zijn of fosforescerende stenen, die wit zijn bij daglicht maar blauw, geel of groen oplichten bij duisternis.

Enkele referentieprojecten zijn het Atomiumplein in Brussel, Strekdammen in Oostende en het Schengenplein in Antwerpen.

Hierbij wordt het oppervlak gehamerd door middel van mechanisch gereedschap, uitgerust met puntige beitels. Soms wordt er voorafgaand geschuurd. Het resultaat is een opgeruwd oppervlak met nogal rustiek uitzicht.

Men spreekt van zand-, grit- of kogelstralen in functie van het gebruikte straalmateriaal. Dat materiaal, samen met de intensiteit, de straalhoek en de voortgangssnelheid bepalen het finaal uitzicht. Met licht zandstralen zullen amper de topjes van de stenen onder de mortel worden zichtbaar gemaakt. Door intensief kogelstralen kan een oppervlak bekomen worden, gelijkaardig aan uitgewassen beton. Het verschil is dat bij stralen ook kleine stukjes zullen afspringen van de stenen aan het oppervlak.

Op Duitse autosnelwegen werd dit jarenlang toegepast door het machinaal voortslepen van een juten doek in een golvende beweging. De textuur kan vergeleken worden met een lichte, golvende bezemstreek. Voor publieke ruimten kan dit eenvoudigweg manueel uitgevoerd worden, net zoals bij bezemen, onmiddellijk na het storten, verdichten en gelijktrekken van het beton. Een eerste project was in de Abdijstraat te Hemiksem voor een buitenaanleg, ontworpen door Bureau France uit Lier.

Het is aan de ontwerper om, in functie van het gewenste aspect van het oppervlak, en rekening houdend met uitvoeringsomstandigheden, kostprijs, termijnen … de juiste keuze te maken van oppervlakafwerking van het verse beton of behandeling van het verharde beton. Voor de mechanische behandelingen is het aangewezen beroep te doen op gespecialiseerde firma’s die over de nodige machines beschikken en geslaagde referenties kunnen voorleggen.