Verapazbrug moet buurt rond Gentse Handelsdok opwaarderen

Tegen eind 2024 moet de Verapazbrug over het Gentse Handelsdok er liggen. De brug – vernoemd naar een Belgische kolonie in Guatamala, het schip ernaartoe vertrok uit Gent – zal de verkeersdruk in het noorden van de Arteveldestad ontlasten. Het ontwerp moet de buurt architecturaal opwaarderen, de twee aparte brugdekken zorgen voor lichtinval voor fietsers en voetgangers.

De Verapazbrug zal de Gentse Muidelaan met de Afrikalaan verbinden en zo de drukke stadsring R40 op de R4 doen aansluiten. Het project moet de Oude Dokken ten zuiden van de brug ontlasten van autoverkeer. De brug is ook een sterk staaltje architectuur. Samen met een uitgebreide groeninrichting moest het ontwerp van de brug de buurt een nieuw elan geven. Gent-Noord, dat is immers veel oude industrie.

Met die achtergrond bestelde het Agentschap Wegen en Verkeer in 2013 een vervolgstudie voor dit project. Ingenieursbureau Witteveen+Bos haalde de opdracht binnen, samen met twee architectenbureaus: Marie-José Van Hee en MAAT Ontwerpers. Dat leidde tot een aanbesteding in 2021, en de start van de bouwwerkzaamheden begin dit jaar. Op dit moment plaatst de aannemer de funderingspalen en zijn de werken aan de Afrikalaan en de Koopvaardijlaan aan de gang. Voor de fundering werd eerst een heiproef uitgevoerd. Zo konden de bouwpartners kon de installeerbaarheid van de palen en eventuele hinder voor de omwonenden onderzoeken.

De aansluiting van de brug op het land: dat was één van de vele uitdagingen in dit project. Bootverkeer moest mogelijk blijven, dus een minimaal vaarvenster was noodzakelijk. Maar door de geplande nabijgelegen trambedding die vlak voor de brug afslaat naar de binnenstad moesten de ontwerpers de aansluiting ook vlakbij de oever houden. Het brugdek moest dus zo laag mogelijk blijven.

“Daarom kozen we voor nagespannen trogbruggen,” zegt Bart Jansen, team leader bij Witteveen+Bos. “Daarbij komen de draagbalken boven het rijdek van gewapend beton uit. Zo kan je dat dek lager houden. In profiel ziet dat eruit als een soort trog waarlangs het verkeer zich verplaatst. Die bruggen worden in-situ gebouwd en gestort. De brug is 100 meter lang, dat maakt prefab-oplossingen erg complex. De aannemer zal dus ook een tijdelijke brug moeten voorzien om de bekisting op te laten steunen.” Verder dienen verschillende pijlers in het water als steunpunten voor de brug. De zolen van die pijlers liggen enkele meters diep, met daaronder nog paalfunderingen.

Aan één kant van het dok kozen de ontwerpers voor een klassieke combiwand als kademuur. Die was nodig voor het plaatselijke bedrijf dat er goederen moet kunnen laden en lossen. Aan de westzijde  – de stedelijke kade – gaat het over een betonnen kadevloer die op palen rust. Het ontwerp neemt ook veel groen op, met een natuurbedding tussen de rijbanen aan de westzijde en een groene oever met zitbanken en mooie betonnen palen aan de oostzijde. Die ingrepen maken van de buurt een aangename verblijfsplek. De twee brugdelen zijn ook bewust uit elkaar gehouden om de lichtinval voor de fietsers en voetgangers tussen beide brugdelen op onderliggende kades te garanderen. 

De brug zal uitgerust worden met uitkragende stalen fietsdekken van 4 meter lang die een architecturale vormgeving kregen. “Die worden wel volledig geprefabriceerd, in stukken van 6 of 12 meter. Daarna koppelt de aannemer ze aan de betonnen balken,” zegt Bart Jansen.

De multidisciplinariteit maakte het Verapaz-project erg complex. “Alles raakt elkaar. De brug, het maaiveld errond, de omgeving en de bestaande infrastructuur: die integratie is pittig. Het project loopt dan ook al meer dan 10 jaar,” zegt Bart Jansen. “Je zit daardoor ook met veel partners rond tafel die elk hun eigen belangen hebben. Die neuzen moet je allemaal in dezelfde richting krijgen. Maar we zijn blij dat we met een uitgekiend ontwerp waar iedereen zich in vond eindelijk aan de slag konden gaan.”