Burgemeester, wat kan u doen als de extreme droogtes blijven komen?

De 30e VLARIO dag was de drukst bijgewoonde editie ooit: op 28 maart verzamelden 1.088 deelnemers en 50 standhouders in Antwerp Expo voor een boeiend programma, een innovatieve rioleringsbeurs. Het thema dit jaar: Burgemeester, waar stroomt uw saneringsbijdrage naartoe?

Vlaams minister van Omgeving, Zuhal Demir, opende de dag en feliciteerde VLARIO met de 30e verjaardag en de grote opkomst. De minister reflecteerde over de pas afgelopen VN-conferentie over water, en schetste de uitdagingen voor Vlaanderen: dichtbevolkt, beperkte waterbronnen en daardoor dan ook een hoge waterstress. Dat in combinatie met de klimaatverandering, het verlies aan natte natuur en de aanleg van veel verharding maakt de situatie precair.

De minister uitte haar bijzondere appreciatie voor de inspanningen van professor en VLARIO-voorzitter Patrick Willems en anderen die in het rapport Weerbaar Waterland oplossingen voorstelden. De Vlaamse Regering heeft met de Blue Deal daar sterk op ingezet door het versterken van de sponsfunctie en door de inzet op  circulair watergebruik. Dat werk wordt nu versterkt via het Vlaams Adaptatieplan. Op Europees niveau wordt nu ook nagedacht over een soortgelijke Blue Deal.Vervolgens schoof de minister drie uitdagingen naar voor:

Professor Patrick Willems maakte op zijn beurt duidelijk dat méér droogte en méér overstromingen het ‘nieuwe normaal’ zijn in Vlaanderen. Sponslandschappen herstellen in urbaan én ruraal gebied is dan ook essentieel, omdat de ‘bakjesaanpak’ waarbij we inzetten op end-of-pipe maatregelen, simpelweg onvoldoende effectief is. Hij herinnerde aan de voorstellen in Weerbaar Waterland om ook in het buitengebied vooruitgang te boeken, door het opstellen van doelen en het werken met gebiedscoalities.

Via een inzichtelijke rekensom toonde professor Willemens aan dat en gezinnen, en openbare besturen, en landbouwers en bedrijven aanzienlijke inspanningen zullen moeten doen om de effecten van klimaatverandering op te vangen. De professor hield een sterk pleidooi om in de hemelwater- en droogteplannen sterker in te zetten op afkoppeling en lokale infiltratie, om koppelkansen te zoeken met het erosiebeleid en om af te stemmen met (groene) landschapsvisies voor het bebouwd gebied. Hij sloot af met de boodschap dat een cultuuromslag nodig is waarbij we evolueren van het individueel ‘recht op regenwaterafvoer’ naar een collectieve ‘plicht van maximaal vasthouden’.

Vincent Wolfs (Voorzitter VLARIO werkgroep Concept en berekening) stelde in zijn uiteenzetting het Groenblauw peil 2.0 voor. Dit is een online gebruiksvriendelijke tool voor burgers, experten en overheden die willen inzetten op een klimaatbestendig perceel. In 2021 werd de eerste versie gelanceerd voor percelen en projecten. De tool zorgt voor een label dat aangeeft hoe duurzaam het
perceel is op vlak van (regen)water en groen en geeft ook advies voor bijkomende maatregelen op maat van het perceel. Nieuw in de versie 2.0  is onder andere de uitbreiding naar het publieke domein, de opname van meer maatregelen en tenslotte een aantal functies voor professioneel gebruik. De tool is afgestemd op de nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige verordening en kan ook gebruikt worden om de verplichtingen uit het Lokaal Energie en Klimaatpact (LEKP) op te volgen.

Het zwaartepunt van de seminaries lag bij het debat, met als onderwerp: wat kunnen we als sector zelf doen om projecten sneller te realiseren? Kathy Vandenmeerschau (administrateur-generaal Agentschap Wegen en Verkeer), Jan Goossens (directeur van Aquafin), Kris Snijkers (algemeen directeur VVSG) en Carl Verelst (voorzitter van de VLARIO werkgroep Projectmanagement) schoven daarvoor aan bij presentator Lode Roels. De huidige doorlooptijd voor projecten is gemiddeld 8 jaar, net zo lang als 5 jaar geleden. Er zijn wel inspanningen gedaan, maar die hebben nog onvoldoende succes. Uit het debat kwamen een aantal opties naar voren die nu al kunnen, maar wordt ook duidelijk dat het huidige regelgevend kader aangepast moet worden, wil men meer vooruitgang boeken. 

Ignace Schops (Voorzitter Bond Beter Leefmilieu) sloot de voormiddag af met een gesmaakte reflectie over de relaties tussen water, biodiversiteit en klimaatverandering. Hij benadrukte de nood aan een snelle transitie om de huidige klimaat- en biodiversiteitscrises te stoppen, en wees tegelijk op het menselijk vermogen om zo’n earthshot te realiseren, zoals werd geïllustreerd tijdens de coronacrisis. De belangrijkste randvoorwaarde, om VLARIO-medeoprichter Jean-Pierre Matthijs te parafraseren, is dat je erin moet willen geloven.

Ook de vier genomineerden voor de VLARIO-innovatieprijs 2023 mochten zich voorstellen en het aanwezige publiek kon stemmen. De winnaar werd het project ‘Infiltratie T20 onder de wegenis’ van Aquafin samen met stad Turnhout.