Veelhoekige betontegel als eyecatcher

Turnova, een bruisend nieuw stadsdeel in hartje Turnhout, krijgt steeds meer vorm. Zo werd dit voorjaar het winkelwandelgebied afgewerkt. Voor de productie van de in het oog springende veelhoekige tegel klopte OMGEVING – verantwoordelijk voor het ontwerp van de publieke ruimte – aan bij Ebema, fabrikant van hoogwaardige betonnen bestratingsmaterialen. “De reacties die we krijgen zijn zeer enthousiast”, vertelt ir. architect Kristof De Bonte, technisch directeur bij OMGEVING.

Na het vertrek van de Brepolsdrukkerij in 1974 bleef er in Turnhout 3 ha niemandsland achter in het bouwblok aan de Grote Markt. De gebouwen verloederden en verschillende pogingen het stadsgedeelte nieuw leven in te blazen, mislukten. In 2004 besloot Stad Turnhout om zelf ideeën te ontwikkelen voor de site. Het masterplan Turnova kwam tot leven. Een aanvullend winkelaanbod, een viersterrenhotel, de nieuwe stedelijke academie, honderden wooneenheden en een ondergrondse parking geven samen met de gezellige cafés, restaurants en terrasjes een nieuwe dimensie aan het stadscentrum. Tegelijk sluit het naadloos aan op het historische centrum van Turnhout.

Voor de productie van de in het oog springende veelhoekige tegel klopte OMGEVING aan bij Ebema.

Stad Turnhout en Armada Projectontwikkeling sloten hiervoor een Publiek-Private Samenwerking (PPS) af. OMGEVING werd al van in de masterplanfase bij het project betrokken. Kristof De Bonte: “We zijn gestart met het ontwerp van de pleinen en passages binnen  een nieuw stedenbouwkundig plan van WIT-Architecten voor een gemengde ontwikkeling, met enerzijds een nieuwe winkelsite en anderzijds een vrij groot programma aan nieuwe woningen, gaande van redelijk high end en luxueus tot gebouwen met sociale woningen.”

“Gezien het lijnenspel van de gebouwen in het winkelwandelgebied zou een klassieke vierkante of rechthoekige tegel niet juist zijn.”

Veelhoekig

Voor de ontwikkeling van het straatmateriaal voor het winkelwandelgebied ging OMGEVING in zee met Ebema. “OMGEVING zocht toenadering met een duidelijk idee voor de ontwikkeling van een betonnen tegel”, aldus Marc Breban, accountmanager bij Ebema. “En het was aan ons om input te geven en eventueel de vorm bij te sturen waar nodig om het productietechnisch mogelijk te maken. Op basis van stalen zijn we dan vrij snel tot een nieuw ontwerp en een beslissing gekomen.” Initieel was een verharding met een veelhoekige blauwe hardsteentegel voorzien voor centrale, commerciële zone. Kristof De Bonte: “Maar op het einde van de rit bleek het financieel niet haalbaar om met natuursteenverharding te werken. Samen met het Ebema CustomConcrete team hebben we gezocht naar een waardige betonnen vervanger. Voor ons was het zeer belangrijk om het veelhoekige verband te kunnen aanhouden.”

De site waar de commerciële ruimte zich bevindt heeft een weinig orthogonale ontwikkeling. De gebouwen, ontworpen door architectenbureaus OSAR architects en B-architecten, verhouden zich scheef ten opzichte van elkaar om zo de beleving van de ruimte te versterken. “We zochten dus een richtingloos verband zodat we geen duidelijke lijn moesten kiezen”, verduidelijkt Kristof De Bonte. “Het veelhoekige was dan ook cruciaal. Net als de oppervlaktebehandeling, die de verfijndheid van natuursteen moest benaderen. Dankzij de expertise en het specifieke productieproces waarmee verschillende kleuren in de deklagen aangebracht worden, kon Ebema de nodige finesse toevoegen aan de steen. Voor het legverband hadden we reeds een veelhoekig ontwerp klaar. Na wat bijsturing, zodat de stenen ook de verkeersbelasting aankonden, en na het zien van een paar prototypes viel de keuze op twee tegels: een vijf- en een zeshoekige tegel waarmee een uniek patroon ontstaat. Tegels uit verschillende paketten werden door elkaar gebruikt om voldoende nuance en schakering in de oppervlakteafwerking te verkrijgen.”

Een achthoekige betontegel siert het nieuwe winkelwandelgebied in Turnhout.

Enthousiaste reacties

Stad Turnhout is uiteindelijk blij met de keuze voor beton als alternatief voor natuursteen en met het veelhoekige uiterlijk van de tegel. “Gezien het lijnenspel in de buurt van de commerciële ruimte zou een klassieke vierkante of rechthoekige tegel niet juist zijn”, vertelt Hugo Meeus van de Dienst Ruimtelijke Ordening. “De speelse uitstraling die OMGEVING en Ebema creëerden passen perfect binnen de ruimte. Het legverband lijkt willekeurig, maar dat is het niet. Een eerste ontwerp vroeg om zes verschillende tegels, maar uiteindelijk werd het hele plein aangelegd met amper twee varianten. Het was afwachten of deze niet water gestraalde tegel met een genuanceerd oppervlak in grijstinten het uiterlijk van een klassieke water gestraalde natuursteen kon benaderen. En wat dat betreft is de uitkomst positief.” Ook OMGEVING is trots op het resultaat. “De reacties zijn allemaal positief en we krijgen regelmatig de vraag of het natuursteen is. Het opzet is dus zeker geslaagd”, besluit Kristof De Bonte.