Vandaag is een nieuw yin-yangsymbool geboren

Dit van oorsprong oosters symbool is bij ons algemeen bekend. Maar over de betekenis erachter weten we vaak een stuk minder en zeker al niet met deze kleuren. Als directeur van de Vereniging voor ‘Openbaar Groen vzw’ licht ik dit graag even toe.

In het Chinees betekent yin ‘het donkere’ en yang ‘het lichte’. Yin symboliseert hierin vrouwelijkheid (naast aarde, koude, het noorden en vochtigheid) en yang mannelijkheid (en ook hemel, warmte, het zuiden en droogte). Hoewel yin en yang tegengestelde symbolen zijn, vormen ze geen echte dualiteit. In plaats van alleen tegenstellingen, zijn het namelijk ook aanvullende waarden voor elkaar, die in balans moeten zijn. Yin en yang is een dynamisch proces, dat nooit stopt of gestopt kan worden. De twee stippen geven aan dat yang het begin is van yin en andersom. Tegen die context zie ik de verhouding grijs-groen, of bouwondernemer, wegenbouwer (yin) en groenaannemer, landschapsontwerper (yang). Of als je het anders wil uitdrukken het gebouw, de brug of de waterloop versus de groene gevel, het omgevingspark of de landschappelijke inpassing. Hoe kunnen we zorgen voor deze balans in de openbare ruimte? 

Groen rond een gebouw is veel meer dan wat omgevingsgroen om het bouwwerk tot zijn recht te laten komen. Groen heeft vele functies op zich, maak er gebruik van. Groen bij een schoolgebouw geeft de mogelijkheid voor natuureducatie en buitenklassen, en draagt bij aan het welbevinden van de leerlingen. Groen bij een ziekenhuis: uit onderzoek blijkt dat patiënten die vanuit hun ziekenbed naar groen kijken minder behoefte hebben aan pijnstillers en zelfs sneller herstellen na een ingrijpende operatie. Groen bij een weg is een troef voor een betere landschappelijke inpassing. Maar bomen, heesters … dragen zelfs bij tot een vlottere verkeersorganisatie. Groen bij een (meergezins)woning is een plaats voor ontmoeting, recreatie en stimuleert buitensport. Gevelgroen is als het kiezen van een gevelsteen, maar dan met specifieke eigenschappen. En zo kan ik wel even doorgaan.

Mag ik hier even onze Vlaamse Bouwmeester Erik Wieërs citeren in een interview in Groencontact van 2021/2, naar aanleiding van zijn amibitienota 2020-2025: “Je moet voortaan redeneren vanuit de leegte. Bij een ontwikkeling moet je eerst nagaan: wat heb ik aan ruimte nodig om het water te bufferen, wat heb ik nodig aan kwalitatieve groene ruimte binnen die ontwikkeling, wat is er reeds aanwezig aan groenstructuur om te behouden? En pas dan komt de vraag: wat is er nog over om te bouwen? Meestal gaat men omgekeerd te werk.” Op die manier slaagt men er meer in om maximaal gebruik te maken van de potenties van een project. Want we hebben maar 1 kans in 50 jaar, de gemiddelde levensduur van een bouwwerk.

Tot grote ergernis van vele bestuurders en burgers wordt er soms een loopje genomen met visualisering van stedelijke projecten. In vele steden worden projecten, zoals een woonproject, een vernieuwde straatinrichting of een stadsontwikkelingsproject zeer mooi voorgesteld. Bij visualisering hiervan gaat ook heel veel aandacht naar groen. En terecht, want groen is essentieel en verkoopt! Maar klopt die visualisering wel altijd? Wordt al dat groen soms niet bewust gemaximaliseerd? Als je in de omgevingsvergunning gaat kijken, dan blijken er minder sterkere garanties te zijn. Plantvakken zijn te klein, te dicht bij gebouwen voor de beloofde boomvolumes, geen mogelijkheid om bomen te planten bovenop een ondergrondse parking … Om nog niet te spreken over groenintenties die sneuvelen tijdens de uitvoering. 

Regelmatig blijkt groen het glijmiddel bij uitstek te zijn tot realisatie, om burgers en stedenbouwkundigen te overtuigen. Misschien moeten visualiseringen mee onderdeel uitmaken van de omgevingsvergunning en moeten we voortaan streven naar correct groene visualiseringen.

Betrek groenexperten zoals landschapsarchitecten, groenmanagers … van bij het begin bij een project. En niet, zoals al te vaak gebeurt, alleen maar op het einde van het realisatieproces om enkel nog de overgebleven plantvakjes wat in te vullen, of binnen een vast bouwprofiel waar eigenlijk geen plaats meer is voor groen. Maak een afzonderlijk lot voor groen in een aanbesteding. Hierop kunnen dan rechtstreeks groenaannemers inschrijven. Daarnaast pleiten wij ook om een volwaardig aanvaardbaar budget voor groenaanleg afzonderlijk te reserveren. In de loop van het project blijft dit budget steeds gevrijwaard, wat er ook gebeurt. En ten slotte: laat groenexperten toezicht houden op de groenaanleg en ontzorg hiermee de ingenieur of architect. Respect voor ieders expertise.

Beste GWW-aannemer, ik kom graag nog eens terug op het yin-yangsymbool. We zouden het fijn vinden, mocht deze versie op jouw netvlies gebrand staan en mocht dit de nodige aandacht verdienen bij ieder project waarmee je bezig bent.

We wensen jullie heel veel succes met jullie realisaties, maar denk vooral aan groenmaximalisatie op het terrein!