Dankzij ‘groene spoorstaven’ wordt het spoor nog milieuvriendelijker

De eerste kilometers van deze spoorstaven van de ‘nieuwe generatie’ spoorstaven werden de
voorbije zomer op het Belgische spoorwegnet gelegd. Dit is het resultaat van een overheids-opdracht ter waarde van 200 miljoen euro die Infrabel aan de onderneming Saarstahl Rail en haar Franse productie-eenheden heeft gegund. Omdat de spoorstaven worden geproduceerd in elektrische ovens in plaats van hoogovens op basis van steenkool en er gebruik wordt gemaakt van gerecycleerde grondstoffen, vermindert de koolstofvoetafdruk van deze spoorstaven met ongeveer 70 % … en dat terwijl de robuustheid gegarandeerd blijft, tegen een competitieve prijs.

Op het eerste zicht is er niets dat deze ‘groene’ spoorstaven onderscheidt van de spoorstaven die vandaag op het Belgische spoornet liggen: zij hebben dezelfde kenmerken (qua uitzicht, gewicht, robuustheid) en worden ook in korte stukken via internationale spoorkonvooien naar Schaarbeek vervoerd. Daar, in de werkplaats van Infrabel, worden ze met behulp van uiterst precieze lastechnieken geassembleerd tot spoorstaven van 300 meter lang, klaar om in de sporen te worden gelegd.

De trein die midden mei rechtstreeks van de site waar de spoorstaven worden gewalst in het Franse Hayange (in het departement Moselle) aankwam, betekent evenwel een kleine revolutie in de spoorwereld. De 480 meter lange trein bevat 900 ton spoorstaven, die behoren tot de eerste spoorstaven van een nieuwe generatie die in België worden geleverd. De innovatie ligt in het fabricageproces, waarvoor geen cokes nodig zijn (een brandstof die wordt verkregen door steenkool tot een zeer hoge temperatuur te verhitten); het staal wordt geproduceerd met behulp van elektrische ovens. Een andere evolutie die goed is voor het milieu, is dat de grondstof schroot is… dus een gerecycleerd materiaal. Een dergelijke productielijn vermindert de koolstofvoetafdruk van deze spoorstaven met ongeveer 70%.

Concreet zal Saarstahl Rail de komende 4 jaar tot 2.800 km van deze ‘groene spoorstaven’ aan Infrabel leveren, goed voor ongeveer 224.000 ton minder CO2-uitstoot, wat overeenkomt met de jaarlijkse koolstofvoetafdruk van 9.000 gemiddelde huishoudens. Met deze opdracht is een bedrag van 200 miljoen euro gemoeid.

De spoorinfrastructuur wordt in ons land voortdurend vernieuwd, en daarbij wordt elk jaar op het Belgische spoorwegnet tussen 450 en 500 km spoorstaven gelegd. Om de beste prijzen en de continuïteit van de bevoorrading te garanderen, doet Infrabel een beroep op verschillende leveranciers. Deze overheidsopdracht, die eind 2022 van start ging, bevatte (nog) geen milieucriteria, maar de offerte van Saarstahl Rail bleek de voordeligste te zijn, en bevatte meteen ook deze innovatieve soort ‘groene spoorstaven’. Om het gebruik van grondstoffen te beperken en de uitstoot van broeikasgassen in zijn aankoopketen te verminderen, hanteert Infrabel al, in overeenstemming met de bepalingen van de wet op de overheidsopdrachten, milieu- en sociale criteria in bepaalde aankoopdossiers. Benoît Gilson, CEO Infrabel: “Het voorbeeld van Saarstahl toont aan dat de markt evolueert naar innovatieve, duurzamere en competitieve oplossingen. Infrabel volgt de evoluties op de voet en zal dit verder integreren in zijn aankoopbeleid, daarmee innovatie stimuleren en bijdragen aan een duurzame spoorsector.”

Saarstahl Rail draagt zijn steentje bij aan de circulaire economie door oude spoorstaven te hergebruiken en te recycleren tot nieuwe producten voor zijn klanten. De elektrische staalfabriek Saarstahl Ascoval recycleert schroot afkomstig van de staalfabriek Saarstahl Rail in Hayange en van sporen, smelt het om in haar elektrische vlamboogoven en maakt er hoogwaardig staal van dat in de vorm van blooms of staalblokken geleverd wordt aan de fabriek in Hayange. De staalblokken worden gewalst waarna er nieuwe, groene spoorstaven van worden gemaakt.  Het volledige productieproces van deze groene spoorstaven is bijzonder milieuvriendelijk, aangezien het 70% minder CO2-uitstoot genereert dan het traditionele productieproces waarbij ijzererts en steenkool als grondstoffen worden gebruikt.

Dr. Karl-Ulrich Köhler, voorzitter van de raad van bestuur van SHS-Stahl-Holding-Saar en voorzitter van het directiecomité van Saarstahl : “Saarstahl Rail zet als fabrikant van spoorinfrastructuuronderdelen in op duurzaamheid en superieure kwaliteit. Voor onze klanten die sterk begaan zijn met het milieu, hebben we dan ook een uniek product in Europa ontwikkeld, namelijk groene spoorstaven gemaakt van CO2-arm staal”.

In totaal werd er in 2022 vanuit Hayange 262.000 ton spoorstaven geleverd, waarvan 227.000 ton groene spoorstaven, wat in totaal 415.000 ton minder CO2-uitstoot oplevert.  De groene spoorstaven worden gebruikt op het volledige spoornet, dus ook op hogesnelheidslijnen, sporen die zwaar worden belast en sporen bestemd voor het openbaar vervoer. Sinds augustus 2021 is Saarstahl Rail, gevestigd in Hayange in Frankrijk, eigendom van de Duitse groep SHS-Stahl-Holding-Saar en haar dochteronderneming Saarstahl.

Georges Gilkinet, federaal minister van Mobiliteit: “De trein is nu al het meest duurzame vervoermiddel, maar we kunnen die nog verder verbeteren, met name door de koolstofvoetafdruk van de spoorinfrastructuur te verkleinen. Dankzij het nieuwe beheerscontract beschikt Infrabel nu over de middelen om zijn ambities waar te maken. En met de innovatieve oplossing van Saarstahl tonen we aan dat de milieuvriendelijke en circulaire aanpak ook de meest voordelige kan zijn. Ik ben heel blij dat we deze koolstofarme rails op ons spoornet kunnen plaatsen. De trein is de ruggengraat van onze mobiliteit. En dat zal morgen nog meer het geval zijn met een groener en efficiënter spoornet!”     ■