“Warmterecuperatie is essentieel onderdeel van energietransitie”

Overheden en bedrijven zetten deze dagen volop in op de transitie naar hernieuwbare energie, met de Europese 2050-doelstellingen als hoger doel. Dit impliceert dat ze niet alleen investeren in duurzame technieken, maar ook inspanningen moeten leveren om hun energie optimaal te benutten en niets verloren te laten gaan. Een warmtekrachtkoppeling (WKK), waarbij de warmte gerecupereerd wordt, of andere technologieën zijn in dit opzicht een belangrijke prioriteit, zowel op ecologisch als economisch vlak. Een specifiek kennisdomein waarin Equans zich al jaren specialiseert, in het kader van een totaalaanbod op het vlak van energiebeheer. “Warmterecuperatie kan in veel gevallen een belangrijk stukje van de puzzel zijn.”

Het principe van warmterecuperatie is al even eenvoudig als geniaal: vrijgekomen of afgevoerde (rest)warmte niet zomaar in de atmosfeer pompen, maar capteren en opnieuw benutten voor de verwarming van gebouwen of de productie van sanitair warm water. Ondanks de onmiskenbare voordelen is dit een relatief recent concept, zegt Jeroen Vander Eeckt, Business Developer bij Equans BeLux. “Tien jaar geleden was primaire energie behoorlijk goedkoop en was er van een Europese Green Deal nog geen sprake. Er was dus niet meteen nood aan warmterecuperatie, maar intussen hebben we een stevige energiecrisis achter de rug en is het wetgevend kader volledig geënt op het streven naar CO₂-neutraliteit tegen 2050. De vraag naar energie-efficiënte oplossingen die tevens economisch rendabel zijn, is enorm gestegen. Als essentieel onderdeel van de energietransitie kan warmterecuperatie voor veel overheden en bedrijven een belangrijk stukje van de puzzel zijn.”

Er zijn verschillende manieren om warmte te recupereren. Denk bijvoorbeeld aan een ventilatiesysteem D of een warmtenet. Een andere veelbelovende technologie is warmtekrachtkoppeling. Daarbij wordt met behulp van gas een motor, turbine of brandstofcel aangezwengeld die een alternator in beweging brengt, waardoor er elektriciteit wordt opgewekt. De warmte die vrijkomt door de beweging van de alternator wordt gerecupereerd (via een warmtewisselaar), net als de warmte uit de verbrandingsgassen (via condensatie). Gevolg: tot 20 % minder brandstofverbruik in vergelijking met een gescheiden productie van elektriciteit en warmte, een lagere uitstoot van CO₂ en andere schadelijke gassen én een energiefactuur die mits een correcte dimensionering van de installatie tot 10 % lager ligt. 

Bij Equans geloven ze sterk in het potentieel van WKK-installaties, die zowel een meerwaarde kunnen bieden in smart buildings als in industriële omgevingen. “We hebben daar twee aparte teams voor, aangevuld met een derde team van een twintigtal techniekers die gespecialiseerd onderhoud uitvoeren op WKK-installaties en noodgeneratoren”, legt Jeroen Vander Eeckt uit. “Onze grootste troef is dat we onze klanten ontzorgen door hen een totaalservice aan te bieden die het neusje van de zalm is op de markt: design, plaatsing, opvolging, onderhoud en desgewenst ook (co)financiering. Zo hoeven ze zich geen zorgen te maken over de praktische kant van de zaak en de initiële investering, terwijl ze samen met ons kunnen meegenieten van de winsten op ecologisch en financieel vlak. Een WKK-installatie maakt vaak deel uit van een ruimere oplossing, zoals een EPC-contract. Daarbij trachten we via een combinatie van verschillende technieken het energetisch rendement te optimaliseren via nauwgezette monitoring, intelligente sturing en kwalitatief onderhoud.”

Dit laatste doet Equans onder meer voor de Stad Geel, waar in het kader van een resultaatsverbintenis verschillende WKK-installaties werden geplaatst. “Een belangrijke nuance hierbij is dat we uitgaan van winst op de schaal van het volledige gebouwenpatrimonium en dus niet enkel op de sites waar de installaties staan. Lokaal zal het gasverbruik stijgen, maar door de restwarmte te transporteren zal het energieverbruik elders dan weer fors dalen, waardoor het totaalplaatje gunstiger uitvalt”, legt projectmanager Julie Van Simaeys uit. Een andere mooie referentie is de WKK die Equans plaatste bij Christeyns, een Belgische wereldspeler in de chemie- en wasmiddelenindustrie. Het bedrijf zocht naar een duurzame, toekomstgerichte oplossing om het gebruik van stoom en dus ook zijn CO₂-impact en energiefactuur te reduceren. Dit gebeurt onder meer via een WKK van 550 kWe die jaarlijks meer dan 4.100 MWh elektriciteit en 4.900 MWh warmte produceert. De warmte van de gasmotor waarop de WKK draait, wordt gebruikt om twee hallen te verwarmen. En wanneer er sprake is van overtollige restwarmte, wordt deze via een warmtenet getransporteerd naar naburige appartementsgebouwen. Kortom: niets gaat verloren, net als bij Sligro Food Group, dat zijn nieuwe distributiecentrum in Evergem liet uitrusten met koel- en vriescellen die warmterecuperatie toelaten. De restwarmte wordt er onder meer gebruikt voor de verwarming van water (via een warmtewisselaar in een warmtepomp) en vloerverwarming in de kantoren, vergaderruimtes en de vloer van de diepvriescel.

Nu de gas- en elektriciteitsprijzen wat volatieler zijn dan voor de coronacrisis, is er wat meer terughoudendheid met betrekking tot de WKK-technologie. Ook bij Equans valt op dat sommige klanten aarzelen om de stap te wagen. Onterecht, benadrukt Julie Van Simaeys. “Het doorslaggevende element voor het rendement van een WKK-installatie is het verschil tussen de gas- en elektriciteitsprijs, en dat blijkt zelfs in de huidige marktomstandigheden voldoende groot te zijn om WKK (energie-)efficiënter en economisch rendabel te maken. Intussen zijn ook warmtepompen en warmtenetten in opmars, maar dat neemt niet weg dat WKK in heel wat gevallen een belangrijk deel van de oplossing blijft, zeker wanneer er sprake is van een constante warmte- en elektriciteitsvraag zoals in ziekenhuizen, luchthavens, woonzorgcentra … Onlangs hebben we bij Aquafin zelfs een eerste WKK-installatie geplaatst die draait op biogas, dat niet langer wordt verbrand als lokaal restproduct, maar functioneel wordt ingezet om groene stroom op te wekken. Ook in een koolstofneutrale wereld zal het dus een relevante technologie blijven.” Jeroen Vander Eeckt treedt zijn collega volmondig bij: “Als je ze slim ontwerpt, dimensioneert, implementeert en indien nodig combineert met andere technologieën, is een WKK-installatie altijd voordelig op ecologisch én economisch vlak. Vandaar dat het belangrijk is om je als energie-expert te kunnen inleven in de situatie van een klant. Dat vergt een specifieke expertise, die we bij Equans ruimschoots in huis hebben.”      ■