De Pen | Paul Meekels

Het drama met de snelwegbrug in Genua vorige zomer deed ons allemaal nog eens stilstaan bij de staat van onze infrastructuur. Kan bij ons in Vlaanderen ook zo’n ramp gebeuren? Hoe pakken wij het onderhoud van onze kunstwerken aan? Doen wij genoeg inspecties? Hoe robuust zijn onze bruggen? En hoe moeten we toekomstige constructies ontwerpen? Allemaal terechte vragen die toen naar boven kwamen.

Dubbele gevolgen
Net zoals in de meeste Europese landen werd het merendeel van onze infrastructuur in de jaren 60 en 70 gebouwd: heel veel autowegen werden aangelegd en waterwegen werden uitgebreid tot de huidige capaciteit. Er was een grote nood en wil om de mobiliteit op een korte termijn helemaal om te gooien. Projecten konden snel en zonder veel hinder gerealiseerd worden. Er waren praktisch geen obstakels. Veel vergunningen waren er niet nodig en inspraak was er vaak ook niet. Op die manier is er veel gerealiseerd op een korte tijd. Ook de ontwerp- en uitvoeringspraktijk uit de jaren ’60 en ’70 van vorige eeuw was fundamenteel anders dan vandaag, zowel qua kwaliteit, ontwerp, bouwtechnieken als materialen. Zo zijn er ‘nieuwe’ materialen gebruikt die toen als innovatief beschouwd werden, maar waarbij het gedrag op lange termijn niet of niet helemaal gekend was. Projecten snel realiseren was de belangrijkste focus. De gevolgen van de keuzes uit het verleden zijn dubbel. Het zijn net die inspanningen die onze welvaart hebben gecreëerd en die ons hebben klaargemaakt voor de 21ste eeuw. Langs de andere kant zitten we nu met een zware uitdaging: heel wat constructies zijn de komende jaren aan een grondige renovatie of vervanging toe, wat normaal is na ruim 50 tot 60 jaar intensief gebruik.

Niet wachten
Door een grondige systematiek van inspecties op onze bruggen toe te passen wordt hun toestand opgevolgd en kunnen we de nodige maatregelen nemen. Uit de inspecties blijkt dat de huidige toestand van het merendeel van onze bruggen relatief goed is. Maar er komt dus een grote golf aan van bruggen die een grondige renovatie of zelfs vervanging vragen.  Uitstellen heeft geen zin, want daarmee maken we de uitdaging om die golf aan te pakken alleen maar groter.

Fors investeren
De komende 30 jaar gaan we stevig moeten investeren in onze basisinfrastructuur. Een uitdaging die veel groter is dan die van 60 jaar geleden. Geen enkele renovatie of vervanging kan vandaag uitgevoerd worden zonder hinder te veroorzaken voor weggebruikers, omwonenden, … 

Daarnaast heb je vandaag veel meer vergunningen nodig.  En daarnaast zijn er ook veel onbekenden en veel vragen over de mobiliteit van de toekomst. De wereld verandert razendsnel en iedereen is het erover eens dat we de auto anders zullen moeten gebruiken. Maar hoe gaan we ons precies verplaatsen in de toekomst? Welke technologische evoluties komen er op ons af? Hoe zullen die evoluties onze infrastructuur mee beïnvloeden? Allemaal vragen waar we vandaag geen sluitend antwoord op hebben.

In elk geval willen we vandaag niet dezelfde fouten maken als uit het verleden. Ondanks de hoge druk op ons netwerk moeten we de kwaliteit van de uitvoering altijd voorop laten staan bij de renovatie en vervanging van onze infrastructuur. De financiële middelen en de mogelijke hinder mogen niet leiden tot toegevingen die de duurzaamheid en de veiligheid in het gedrang brengen. Robuustheid moet steeds onze leidraad zijn, zowel bij het ontwerp als bij de uitvoering. 

Niet alleen
We zullen ons goed moeten organiseren om die uitdaging juist aan te pakken. Efficiëntiewinsten kunnen ons daarbij helpen – ik denk dan aan standaardoplossingen voor gelijkaardige infrastructuren. Zowel voor de praktische uitvoerbaarheid als om kosten en hinder zoveel mogelijk te beperken, zullen opvallende of prestigieuze ontwerpen eerder de uitzondering dan de regel zijn. Zo’n investeringen zullen we alleen nog kunnen doen waar ze een absolute meerwaarde zijn. 

Er is de voorbije jaren fors geïnvesteerd en de budgetten voor investeringen verhoogden stelselmatig. De komende jaren zullen we fors moeten blijven investeren. Er is geen tijd te verliezen. Als overheid kunnen we die uitdaging niet alleen aangaan. We zullen nauw moeten samenwerken met private partners. Beschouw dit gerust als een warme uitnodiging naar de markt om zich te organiseren op de kwaliteitsvolle uitvoering van de oplossingen die we nodig hebben. En zelfs meer dan dat: om ook de verantwoordelijkheid te nemen om zelf mee te zoeken naar die oplossingen.