Hoe gezond is uw grond?

Hoe gezond is uw grond? Dat is waar de OVAM grondeigenaars in heel Vlaanderen een antwoord op wil geven met de Grote Grondvraag. Deze online communicatietool geeft vanaf november aan waar de grond bepaalde risico’s uit het verleden meedraagt, waardoor er een verhoogde kans op verontreiniging is. Het begeleidt ook grondeigenaars doorheen de procedures om tot verder onderzoek over te gaan. 

De Grote Grondvraag kadert in de ambitie van de Vlaamse wetgever om tegen 2028 alle 85.000 risicogronden in Vlaanderen onderzocht te hebben. Dit met het oog om tegen 2036 alle saneringen aan te vatten. Er zijn er nu al bijna 45.000 afgevinkt. Met de campagne hoopt de OVAM ook de resterende percelen versneld in kaart te kunnen brengen. Het rijke industriële verleden van onze regio maakt dat er in Vlaanderen heel wat verontreinigde gronden liggen. Nochtans speelt een gezonde bodem maatschappelijk een belangrijke rol. Ann Cuyckens van de OVAM legt uit: “De bodem is niet alleen van belang voor de voedselzekerheid, maar heeft ook andere functies zoals waterbuffer en CO₂-opslag en het bijdragen aan biodiversiteit. Redenen genoeg om goed zorg te dragen voor onze grond. Met de Grote Grondvraag willen we samen alle risicogronden opsporen en weer gezond maken.” 

De Grote Grondvraag (campagnebeeeld).

Niet noodzakelijk verontreinigd

Op de website www.degrotegrondvraag.be kunnen burgers te weten komen of er informatie over de bodemkwaliteit van hun grond beschikbaar is. Mechelen, Nijlen en Gavere deden dienst als testgebied. Vanaf november zijn de gegevens van de gemeenten die zich al hebben aangemeld beschikbaar. “Een verhoogd risico wil niet zeggen dat er zich noodzakelijk verontreiniging in de bodem bevindt”, stipt Ann Cuyckens aan. “Als er in het verleden professionele activiteiten zoals een garage of een droogkuis geweest zijn of als er ooit een mazouttank van 20.000 liter in de grond zat, zal er al sprake zijn van een risicogrond. Aan deze activiteiten is een milieuvergunning gekoppeld die door de gemeenten vergund werd. De OVAM beschikt over deze info en stelt deze nu ter beschikking van het grote publiek. Eigenaars zijn immers niet altijd op de hoogte van de historiek van hun terrein. Met deze tool willen we dat in eerste instantie inzichtelijk maken voor hen.” Het is trouwens verplicht om tegen 2021, 2023 of 2027 (in functie van de zwaarte van de activiteiten) een bodemonderzoek uit te voeren op gronden waar historische risicoactiviteiten op gebeurden. 

Balen Nyrstar heraanvulling perceel.

Oriënterend of beschrijvend

Het blijft niet bij in kaart brengen alleen. Door het verhoogd risico op bodemverontreiniging is een bodemonderzoek nodig. Dat betekent echter niet dat er ook sprake is van bodemverontreiniging. Een oriënterend bodemonderzoek kan daar uitsluitsel over geven. Dat moet worden uitgevoerd door een erkende bodemdeskundige. “Particulieren kunnen een vrijstelling van de onderzoeksplicht aanvragen, voor historische risicoactiviteiten die ze zelf niet uitgeoefend hebben”, geeft Ann Cuyckens mee. “Dan gebeurt het oriënterend bodemonderzoek op kosten van OVAM. Wie gebruikt maakt van de online tool, zal heel eenvoudig door de procedure geloodst worden om die vrijstelling meteen ook aan te vragen.” 

Als dat onderzoek uitwijst dat er zich toch verontreiniging in de bodem bevindt, dan zal een beschrijvend onderzoek zich opdringen. Daarin wordt de vervuiling in de diepte en in de breedte in kaart gebracht. Ann Cuyckens: “Uit eerste resultaten blijkt dat dit maar in een kwart van de gevallen nodig is. De kosten voor een dergelijk onderzoek kunnen hoog oplopen. Daarom kunnen ook bedrijven hiervoor een vrijstelling krijgen als aan de voorwaarden voldaan is. Het beschrijvend onderzoek zal dan uitmaken of sanering aan de orde is. Dat was tot nu toe in slechts één op de zes zaken het geval.”