Gaan we terug een droge zomer tegemoet?

“Op dit moment is 16% van Vlaanderen verhard. Dat is enorm,” aldus professor Patrick Willems.

Goed waterbeheer is geen luxeproduct. Het betekent zoveel als droge kelders en proper water uit je kraan. En hoewel de meeste burgers daar niet bij stilstaan, is dat in Vlaanderen verre van evident. De belangrijkste uitdagingen zijn de verspreide bebouwing, een strakke Europese deadline voor het

bereiken van een goede waterkwaliteit (2027) en uiteraard de klimaatverandering, die zorgt voor zowel meer droogteperiodes als fellere onweersbuien.

Een van de oplossingen voor die uitdagingen zijn bekend en haalbaar. Zo moeten we in de eerste plaats de verharding aanpakken. Want terwijl onze waterreserves slinken, gaat een groot deel van het regenwater verloren doordat het via verharde oppervlaktes rechtstreeks in onze riolen terechtkomt. De afvoer van al dat regenwater drijft tegelijk de onderhoudskost van rioleringen op. De oplossing: meer infiltratie in de bodem én meer (her)gebruik. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid. De rioolbeheerder moet aan de slag, maar ook iedere burger kan bijdragen. Om dat te stimuleren, pleit VLARIO voor een infiltratiebonus. Wie regenwater opvangt en ter plaatse houdt, wordt beloond. Dat motiveert om slimmer om te gaan met water. Het onderhoud van rioleringen hinkt daarnaast ook achterop. In plaats van te wachten op nieuwe verzakkingen, zou het verstandiger zijn om preventief te handelen.

Ook de huidige budgetten zijn niet toereikend, en dat is een politieke verantwoordelijkheid. De huidige Vlaamse regering – als laatste effectieve regering voor de Europese deadline van 2027 – moet alles op alles zetten om de nodige investeringen te realiseren. Hoe ze dat kan doen? De waterfactuur kan omhoog, mits goede sociale correcties. Maar Vlaanderen moet ook zelf meer geld op tafel leggen. Tot slot kan de infiltratiebonus zorgen voor een budgetneutrale verbetering van het Vlaams waterbeleid.  In 2016 liep de totale schade voor verzekeraars van waterschade op tot maar liefst 305 miljoen euro. Het is dan ook hoog tijd om onze watersystemen te beschouwen als een cruciaal ‘natuurlijk kapitaal’ en erin te investeren door ze klimaatbestendig te maken.

Wie rechtstreeks regenwater afvoert naar openbaar domein betaalt voor de infrastructuur, afvoer en verwerking van regenwater. Wie dus regenwater op eigen terrein houdt wordt beloond.

Door de steeds verdere verharding van het landschap, met grotere en snellere afvoer van hemelwater en minder infiltratie, wordt zowel de kans op wateroverlast langs rioleringen en waterlopen als de verdroging verder in de hand gewerkt. Het leidt dus tot een verstoring van de watercyclus.

De nood aan bijkomend vasthouden van water, voeding van het grondwatersysteem, het reduceren van de vraag naar drinkwater en afname van de piekbelasting op rioleringen zijn cruciale elementen voor een duurzaam en klimaat robuust waterbeheer. In ieder van deze cruciale elementen speelt hemelwater een belangrijke rol.

Samengevat is er vooral nood aan bijkomende opvang, gebruik en infiltratie van hemelwater. Lozing van niet gebruikt hemelwater op een gemengd rioleringsstelsel veroorzaakt een toename van het afvalwaterdebiet. Het mengsel van afvalwater en ongebruikt hemelwater wordt immers als afvalwater beschouwd. Bovendien leidt deze hemelwaterlozing tot het in werking treden van overstorten en bijkomende vuilvrachten en piekbelasting van de waterloop, tot verhoogde transportkosten en tot een minder efficiënte rioolwaterzuivering.

De lozer van het hemelwater op een gemengde riolering kan bijgevolg verantwoordelijk gesteld worden voor deze bijkomende kostprijs en deze bijkomende negatieve ecologische gevolgen.

Ook indien er reeds een gescheiden stelsel aanwezig is, zorgt de lozing van het ongebruikt hemelwater voor grotere regenwaterdebieten en dus grotere kosten voor de aanleg van de regenwaterstelsels. Er dient dan immers voldoende capaciteit voor de regenwaterleidingen, bufferbekkens en pompinstallaties voorzien te worden. Op dit ogenblik worden meer dan de helft (50 à 60%) van de totale kosten voor de aanleg van riolering veroorzaakt door de afvoer van regenwater.

De hogervermelde kosten worden nu betaald via de (gemeentelijke en bovengemeentelijke) saneringsbijdrage op de waterfactuur.

Volgens artikel 9 van de Kaderrichtlijn Water en artikel 6, 6° van het Decreet Integraal Waterbeleid, moeten de kosten voor waterdiensten conform het kostenterugwinningsbeginsel verhaald worden op de consument/gebruiker.

Het gebruik van hemelwater is van belang voor de kostenterugwinning van volgende waterdiensten:

Burgers en bedrijven die daarvoor inspanningen doen, zouden daar ook een financieel voordeel voor moeten kunnen krijgen. Dit kan door op de waterfactuur de kosten voor afvoer van regenwater te scheiden van de kosten voor afvalwatertransport en –zuivering.

Hiermee wordt het principe van ‘de vervuiler betaalt’, zoals opgelegd in de Kaderrichtlijn Water, toegepast. Op dit moment wordt dit principe maar gedeeltelijk geïmplementeerd, want de kosten voor het verwerken van afvalwater (afwatering en reiniging) zijn volledig aan het drinkwatergebruik gekoppeld.

Efficiënter gebruik van regenwater halveert de drinkwaterfactuur en verhelpt de droogteproblemen. Een infiltratiebonus kan dit stimuleren.

Samen voor zuiver water, dit is waar VLARIO voor pleit!