Modal shift: draag jij ook je steentje bij?

Vlaanderen heeft ambitieuze doelstellingen op het gebied van mobiliteit. De komende jaren maken we werk van vlottere, veiligere en meer duurzame verplaatsingen: een modal shift waarin we alternatieven voor de auto en de vrachtwagen stimuleren. Om die shift te realiseren, moeten we inzetten op meerdere sporen. Ook de bouwsector zal daarin een rol opnemen. 

In de mobiliteitswereld hebben we een eigen jargon. We gebruiken bijvoorbeeld de afkorting AMS voor Ambitieuze Modal Shift. In het huidige regeerakkoord van de Vlaamse Regering wordt dat concreet vertaald in de doelstelling om het aandeel duurzame modi voor heel Vlaanderen te laten toenemen tot minstens 40%. Het gaat dan om verplaatsingen te voet, per (e-)step, (e-)fiets of speedpedelec, eigen of via deelsystemen, en met collectief vervoer of taxi. Voor de vervoersregio’s Vlaamse Rand, Antwerpen en Gent streven we zelfs naar een aandeel van duurzame modi van minstens 50 %.

De doelstelling om het aantal duurzame verplaatsingen te verhogen, gaat verder dan het huidige regeerakkoord. Vorig jaar werd de Mobiliteitsvisie 2040 definitief goedgekeurd: een langetermijnvisie met de beleidslijnen en -ambities voor de Vlaamse mobiliteit. Ook daarin wordt de shift naar duurzame vervoermiddelen als een absolute noodzaak gezien.

Inzetten op de modal shift betekent niet dat we in de toekomst uitsluitend kiezen voor spoor en binnenvaart voor goederen. En het is ook niet zo dat we voor personenmobiliteit alleen inzetten op collectief vervoer en de fiets. ‘Met slim geregeld verkeer en vervoer naar duurzaam verbonden mensen en bedrijven’: zo omschrijven we waar we naartoe willen in de Mobiliteitsvisie 2040. Om de modal shift te realiseren, is het essentieel om alle modi verder te ontwikkelen. De slimme combinatie van de verschillende vervoermiddelen maakt het net mogelijk om te schakelen naar optimale en efficiënte verplaatsingen. Daarom wordt er in Vlaanderen hard ingezet op overslagpunten voor het goederenvervoer en op hoppinpunten voor personen. Hoppinpunten zijn vervoersknooppunten waar meerdere vervoersoplossingen bij elkaar komen. Dat kan bijvoorbeeld een stationsomgeving zijn waar zowel bussen, deelfietsen en -wagens als parkeerplaatsen te vinden zijn. Ze spelen een belangrijke rol in de switch naar basisbereikbaarheid, de Vlaamse visie op mobiliteit waarin combimobiliteit centraal staat. Als al deze knooppunten hun rol kunnen opnemen, dan geven we daarmee de duurzame modi een boost.

Een kwaliteitsvol infrastructuurnetwerk is een belangrijke basis in het realiseren van een vlotte, veilige en duurzame mobiliteit. De bouwsector draagt daarin ontegensprekelijk zijn steentje bij. Ik denk bijvoorbeeld aan de uitbouw van het kaaimurennetwerk langs de waterwegen. Aan de werken in het kader van de Oosterweelverbinding die als doel hebben om het verkeer rond Antwerpen vlot te trekken. Aan de vele investeringen in fietsinfrastructuur overal in Vlaanderen. Aan het verhogen van de bruggen over het Albertkanaal, de ontsluiting van de havens voor de binnenvaart en de werken voor de Seine-Scheldeverbinding die het mogelijk maken om meer transport over het water te organiseren. Om er maar enkele te noemen.

Maar het moet meer zijn dan infrastructuur. Inzetten op modal shift vraagt om gecombineerd in te zetten op de juiste en kwaliteitsvolle infrastructuur, op duurzaam materiaalgebruik, op minder hinder bij uitvoering van werken, maar ook op het juiste gedrag van de gebruiker en de sensibilisering daartoe.

Voor de modal shift is daarom ook een mental shift nodig. We zullen anders moeten beginnen denken als we ons in de toekomst anders willen verplaatsen. Ook de bouwsector zal bestaande denkpatronen moeten doorbreken om mee bij te dragen aan de modal shift. Zijn er transporten die je vandaag met vrachtwagen doet, die je in toekomst op een andere manier kan organiseren? Hoe kan je het aantal verplaatsingen beperken? Kunnen sommige verplaatsingen in de stad niet met een elektrische fiets in plaats van met een lichte bestelwagen? Of via het water? Deze vragen zullen in de toekomst steeds meer gesteld worden. De overheid zal enerzijds het gewenste gedrag stimuleren, onder andere door subsidies voor duurzame verplaatsingen en transportmiddelen. Maar, de overheid zal ook het ongewenste gedrag bemoeilijken, onder meer met tolheffingen, boetes, en verplichtingen op het gebied van brandstof. Zo zullen we samen werk maken van minder files, meer verkeersveiligheid en een beter milieu. 

De voorbeelden die er nu al zijn rond duurzame aanlevering van bouwmaterialen en milieuvriendelijk transport van werknemers zijn mooi, maar het kan nog beter. Het mag wat meer zijn en het moet wat meer zijn. Ik nodig jullie dan ook uit om hier als bouwsector een echte voorbeeldrol in op te nemen en verder creatief en innovatief aan de slag te gaan met duurzaam transport!    

Ilse Hoet, Afdelingshoofd Beleid
Departement Mobiliteit en Openbare Werken – Vlaamse overheid